ZEGENINGEN - DEEL 2

בס"ד

EEN GEDACHTE OVER PARSHAT EIKEV 5785
Eikev 2

De zegen na het eten of drinken

In het Jodendom is het gebruikelijk om niet alleen voor het eten of drinken een zegen te zeggen, maar ook erna, als uitdrukking van dankbaarheid. Deze zegen na het eten (beracha acharona) varieert afhankelijk van het soort voedsel dat wordt geconsumeerd.

Voor Joden: Verschillende zegeningen na het eten

Er zijn verschillende soorten berachot (zegeningen) na een maaltijd, afhankelijk van de hoeveelheid en het soort voedsel:

• Birkat Hamazon - het volledige dankgebed na maaltijden met brood.
• Me'ein Shalosh - een kortere zegening die gezegd wordt na het nuttigen van zaken als wijn, dadels, olijven, granaatappels en vijgen of gebak op basis van granen.
• Borei Nefashot - voor de meeste andere voedingsmiddelen, zoals fruit, groenten, snoep, frisdrank, enz.

Voor niet-joden: Eén universele zegen van dank

Voor niet-joden is er één prachtige en universele beracha (zegen) "Borei nefashot rabbot" die gezegd kan worden na het eten of drinken. Het drukt dankbaarheid uit voor alle levende wezens en hun behoeften, en voor het feit dat God al deze dingen heeft geschapen om leven mogelijk te maken:

Hebreeuws:
בָּרוּךְ אַתָּה ה' אֱלֹקֵינוּ מֶלֶךְ הָעוֹלָם,
בּוֹרֵא נְפָשׁוֹת רַבּוֹת וְחֶסְרוֹנָן,
עַל כָּל מַה שֶׁבָּרָאתָ לְהַחֲיוֹת בָּהֶם נֶפֶשׁ כָּל חָי.
בָּרוּךְ חֵי הָעוֹלָמִים.

Transliteratie:
Baruch Atah Adonai Eloheinu Melech ha'olam,
borei nefashot rabbot vechesronan,
al kol mah shebarata lehachayot bahem nefesh kol chai.
Baruch chei ha'olamim.

Betekenis (Engels):
Gezegend bent u, Heer onze God, koning van het universum,
Die talrijke levende wezens en hun behoeften schept,
voor alles wat U geschapen hebt om het leven van elke levende ziel te ondersteunen.
Gezegend is het leven van de werelden.

Deze zegen mag altijd gereciteerd worden na het eten of drinken, ongeacht wat er gegeten is. Het is een eenvoudige maar diepgaande manier om God te erkennen als de gever van leven en levensonderhoud.

Waarom Birkat Hamazon en Me'ein Shalosh niet van toepassing zijn op niet-Joden

Na het eten van brood reciteren Joden de uitgebreide zegen die bekend staat als Birkat Hamazon - de Zegen na de Maaltijd. Deze zegen bestaat uit vier afzonderlijke berachot (zegeningen), die elk diep geworteld zijn in de Joodse geschiedenis en identiteit:

1. De eerste zegen werd ingesteld door Mozes (Moshe Rabbeinu) als dank voor het manna - het hemelse brood dat de Israëlieten in de woestijn ontvingen.
   Deze zegen heeft direct betrekking op het volk Israël. Men zou kunnen beargumenteren dat niet-Joden deze zegen kunnen reciteren. Maar het zou een probleem zijn om gebruiken te houden die Joden niet doen (slechts één zegen van de vier genadegaven reciteren na de maaltijd).
2. De tweede zegen werd ingesteld door Jozua, zoon van Nun, nadat het volk Israël het Land Israël was binnengegaan. Deze zegen drukt dankbaarheid uit voor het Heilige Land.
   ➤ Dit is ook specifiek verbonden met het Joodse volk en hun band met het land Israël als beloofd land.
3. De derde zegen werd geformuleerd door koning Salomo ter gelegenheid van de bouw van de Eerste Tempel in Jeruzalem.
   ➤ Een gebeurtenis van religieuze en nationale betekenis voor het Joodse volk. Niet-Joden mochten offers naar de Tempel brengen, maar ze mochten er niet in.
4. De vierde zegen werd toegevoegd door Rabban Gamliel na de tragische gebeurtenissen in Betar. Tijdens de Romeinse onderdrukking werden duizenden Joden gedood en hun lichamen mochten lange tijd niet begraven worden. Toen er eindelijk toestemming werd gegeven om te begraven, werd deze zegening ingesteld als dank voor Gods genade.

Al deze zegeningen zijn nauw verbonden met unieke momenten in de Joodse geschiedenis. Ze verwijzen naar het land Israël, de Tempel in Jeruzalem en gebeurtenissen die hebben geen universele betekenis voor niet-joden.

Hoe zit het met Me'ein Shalosh?

Me'ein Sjalosj is een kortere versie van Birkat Hamazon en wordt gezegd na het eten of drinken:
- Producten gemaakt van de vijf granen (tarwe, gerst, spelt, rogge, haver) - zoals cake of pasta (Al HaMichya).
- Vruchten van de zeven soorten (Shiv'at HaMinim), waarmee het land Israël geprezen wordt - druiven, vijgen, granaatappels, olijven, dadels en de hierboven genoemde granen (Al HaEtz).
- Wijn of druivensap (Al HaGefen).

Net als Birkat Hamazon is Me'ein Shalosh verbonden met het land Israël en zijn spirituele betekenis voor het Joodse volk. Daarom zijn deze zegeningen niet van toepassing op niet-joden.

Hoeveelheid en zegeningen voor niet-joden

In de Joodse halacha zijn er minimumhoeveelheden vastgesteld voor het reciteren van zegeningen na eten of drinken:

• Ten minste 86 ml (ongeveer 3 vloeibare ounces) drank
• Ten minste 28 gram voedsel

Voor Joden geldt dat als de geconsumeerde hoeveelheid onder deze limieten ligt, men vrijgesteld is van het zeggen van een bracha acharona (zegenen na het eten).

Volgens veel rabbijnse autoriteiten geldt deze regel echter niet voor niet-joden. De hoeveelheidsdrempels zijn alleen relevant voor Joden. Dit betekent dat niet-Joden een zegen kunnen reciteren na het eten van elke hoeveelheid, hoe klein ook. Dus zelfs als een niet-Jood slechts een slok of een kruimel neemt, moet hij de zegen Borei Nefashot Rabot reciteren.

Wat als je niet zeker weet of je een bracha moet zeggen?
Er is een algemeen halachisch principe:
"Veilig berachot lehakel" - Wanneer we twijfelen over het zeggen van een zegen, zijn we toegeeflijk en vermijden we het te zeggen.

Dit betekent: als je niet zeker weet of je een bracha moet zeggen, is het beter om het niet te zeggen, om te voorkomen dat je Gods Naam onnodig gebruikt.

Praktisch advies

Om verwarring of verkeerde zegeningen te voorkomen, is het raadzaam voor niet-joden om:

• Eet altijd meer dan 28 gram of drink meer dan 86 ml,
  zodat je met een gerust hart de juiste bracha acharona:
  Borei Nefashot Rabot.

Op deze manier respecteer je beide halachische principes en voorkom je onnodige twijfel.

Zegeningen (Brachot) voor Niet-Joden - Voor, Na en Omgaan met Fouten

Situatie	Wat te doen / Welke zegen te zeggen	Uitleg
Voor het eten/drinken	Zegen voor:
- Bekende vrucht van boom of aarde	Zeg de juiste zegen (bijv, Borei Pri Ha'etz voor boomvruchten, Borei Pri Ha'adama voor aardgroenten)	Leer de juiste bracha voor elk soort voedsel
- Weet niet zeker of fruit van boom of aarde komt	Zeg een universele zegen: "Gezegend ben jij... die alles door zijn woord heeft geschapen", of je kunt Adama zeggen.	Gebruikt wanneer je niet zeker weet welke bracha je moet zeggen
- Verschillende soorten eten (boom & aarde)	Zeg eerst de zegening over de boomvruchten, dan over de aardvruchten	Bijvoorbeeld, appel (boom), dan aardappel (aarde)
Na het eten/drinken	Zegen na:
- Voor niet-joden: Zeg altijd	Borei Nefashot Rabot	Universele zegening die God dankt voor alle levende wezens en hun behoeften
- Minder dan 28g gegeten of 86ml gedronken	Niet-Joden moeten nog steeds een bracha zeggen	Rambam stelt dat minimale hoeveelheden niet gelden voor niet-joden
- Andere meningen: Bij twijfel geen bracha zeggen	Om onnodige vermelding van Gods naam te vermijden wanneer je onzeker bent	Praktisch advies: eet of drink meer dan de minimale hoeveelheid om twijfel te voorkomen
Wanneer fouten op voorhand worden gemaakt
- Weet niet zeker of de bracha al gezegd is	Zeg het niet nog een keer	Vermijd onnodige herhalingen van Gods naam
- Verkeerde bracha gezegd (aarde in plaats van boom)	Zeg daarna een zegen van lof, geen nieuwe bracha nodig	De bracha is onjuist, maar nog steeds geldig genoeg
- Verkeerde bracha gezegd (boom in plaats van aarde)	Zeg daarna een zegen van lof en zeg dan de juiste bracha	Eerst een lof, dan de juiste zegen

Wil je meer leren...zie deel 3 in de youtube serie van Rabbi Tuvia Serber

Door Angelique Sijbolts
Met dank aan Rabbijn Tuvia Serber voor de feedback

Teksten Mechon Mamre

© Copyright, alle rechten voorbehouden. Als je dit artikel leuk vond, moedigen we je aan om het verder te verspreiden.

Onze blogs kunnen tekst/quotes/verwijzingen/links bevatten die auteursrechtelijk beschermd materiaal bevatten van Mechon-Mamre.org, Aish.nl, Sefaria.org, Chabad.orgen/of VraagNoah.orgdie we gebruiken in overeenstemming met hun beleid.