בס"דI

Torah in je leven integreren door reflectie en conversatie kan een ongelooflijk leuke en boeiende ervaring zijn. Het is een ontdekkingsreis waarbij oude wijsheid en tijdloze leringen tot leven komen in onze dagelijkse ervaringen. Door reflectie hebben we de mogelijkheid om diep in het rijke tapijt van Tora te duiken en er diepgaande inzichten en lessen uit te halen die resoneren met ons moderne leven. De vreugde ligt in de 'aha'-momenten, die momenten waarop een Torah-vers of -verhaal plotseling verbonden is met onze persoonlijke uitdagingen, aspiraties en waarden. En wanneer we met anderen over Torah praten, wordt het een interactief onderzoek, waarbij verschillende perspectieven en interpretaties ons begrip vergroten. Deze dialogen wekken vaak opwinding en intellectuele nieuwsgierigheid op, waardoor het leerproces zowel plezierig als bevredigend wordt. Tora wordt een levendig en dynamisch deel van ons leven, dat niet alleen leiding biedt, maar ook een bron van eindeloze fascinatie, verbinding en groei.

OPMERKING: Voel je niet verplicht om elke bron door te nemen of alle vragen te beantwoorden - tenzij je dat wilt. Zelfs één bron of één vraag geeft je genoeg stof voor discussie en meditatie. Geniet ervan!

Enkele gedachten over Parshat Balak

Parshat Balak presenteert een van de meest surrealistische momenten van de Tora: een gehuurde profeet wordt in morele helderheid verslagen door zijn ezel. Maar in plaats van een komisch verhaal biedt dit verhaal blijvende lessen over waarheid, nederigheid en de vreemde manieren waarop de goddelijke realiteit onze illusies doorprikt.

De ezel die zag wat de profeet niet kon zien

Bilam is een beroemde profeet die door Balak, koning van Moav, is opgeroepen om Israël te vervloeken. Tijdens zijn reis slingert zijn ezel herhaaldelijk, verbrijzelt zijn been en stopt uiteindelijk. Gefrustreerd slaat Bilam haar drie keer - tot ze spreekt:

"Wat heb ik je aangedaan, dat je me deze drie keer hebt geslagen?" (Bamidbar 22:28)

Pas dan ziet Bilam de engel die hem de weg verspert:

"En de Lo-d opende Bilams ogen en hij zag de engel van de L-rd op de weg staan met een getrokken zwaard in zijn hand." (22:31)

Dit moment is niet willekeurig. Pirkei Avot 5:6 leert dat de spraak van de ezel een van de tien dingen was die in de schemering voor de eerste Sjabbat geschapen werden. Het was ingebed in de schepping - een teken dat waarheid soms voortkomt uit onverwachte stemmen.

In een wereld die geobsedeerd is door geloofsbrieven en platforms, is dit de herinnering van Torah: morele helderheid is niet altijd te vinden op hoge plaatsen. Het kan spreken door de nederige, de onzichtbare en de gemarginaliseerde.

Wanneer vervloekingen zegeningen worden

Bilam wordt, ondanks zijn bedoelingen, gedwongen om te zegenen:

"Hoe zal ik vervloeken wie G-d niet heeft vervloekt? ... Hoe goed zijn uw tenten, o Jakob." (Bamidbar 23:8; 24:5)

Hij wordt een onwillig doorgeefluik van de waarheid. De Torah gebruikt hem - deze buitenstaander - om het verbond te bevestigen:

"Zij die u zegenen, zullen gezegend worden, en zij die u vervloeken, zullen vervloekt worden." (24:9; vgl. Bereishit 12:3)

Toch is Bilams verhaal er niet een van morele onschuld. Chazal vertellen ons (Sanhedrin 106a) dat hij één van Farao's drie adviseurs was. Toen de Farao overwoog om de Israëlieten tot slaven te maken, vluchtte Jitro, Iyov zweeg en Bilam steunde het plan. Jitro werd beloond, Iyov gestraft met lijden, en Bilam? Door het zwaard gedood in Parsjat Matot (Bamidbar 31:8).

Hij is de profeet wiens gaven misbruikt werden, die inzicht bewapende voor macht. Maar Tora gebruikt nog steeds zijn mond om zegen te onthullen. Een waarschuwend verhaal en een goddelijke paradox.

De zwakken die de sterken vrezen: Balak en het ressentiment

"En Moav werd erg bang... en Moav walgde van de kinderen van Israël." (Bamidbar 22:3)

Balak voert geen oorlog. Hij voert een verhalende oorlog. Net als Nietzsche's idee van ressentiment-de zwakken die een hekel hebben aan de sterken en waarden omkeren om hen te ondermijnen-Balak kan Israël niet verslaan, dus huurt hij Bilam om hen te vervloeken.

Het gaat niet om gevaar. Het gaat om existentieel ongemak. Israël, een volk dat leeft in verbondenheid met G-d, wordt een bedreiging voor ideologieën die gebouwd zijn op afgunst, niet op ethiek.

Moderne echo's zijn er in overvloed: Israël, klein en voortdurend bedreigd, wordt nog steeds als agressor afgeschilderd door ideologische krachten die zijn veerkracht niet kunnen accepteren. Net als toen, net als nu: het verhaal moet worden omgedraaid om kracht kwaadaardig te laten lijken.

Wanneer culturen instorten: Baal Peor en de dood van waardigheid

Als Bilam er niet in slaagt Israël te vervloeken, verandert hij van strategie. Verleiding en afgoderij zullen doen wat vervloekingen niet konden doen:

"Verleid hen tot immoraliteit en afgoderij." (Sanhedrin 106a; Rashi over Bamidbar 24:14)

Wat is Baäl Peor? Aanbidding door ontlasting. De afwijzing van waardigheid zelf. Een instorting, niet alleen van de moraal, maar ook van de betekenis.

Dit is niet alleen oude geschiedenis. Cultuurcritici als Rieff, Scruton en Paglia hebben onze eigen tijd er een van decadentie genoemd: een beschaving die geestelijk zo uitgeput is dat ze transgressie omarmt als vitaliteit.

De Noachide wetten - die afgoderij en seksuele immoraliteit verbieden - dienen als bescherming tegen een dergelijke desintegratie. Ze roepen ons terug naar een heilig moreel centrum.

Pinchas: Wanneer men alleen staat

Tegenover de collectieve ineenstorting staat één man:

"En Pinchas... stond op uit het midden van de gemeente en nam een speer in zijn hand." (Bamidbar 25:7)

Zijn daad stopt de plaag. G-d schenkt hem een vredesakkoord.

Pinchas is geen burgerwacht. Hij is een morele buitenbeentje die handelt wanneer niemand anders dat doet. De tegenhangers van vandaag zouden klokkenluiders kunnen zijn, leraren die zich verzetten tegen ideologische dwang, of ouders die waardigheid boven trend verkiezen.

Rav Hirsch:

"In het Joodse denken wordt de dienaar door een openbaar ambt geëerd, omdat het een dienst aan de gemeenschap inhoudt. De drager van het ambt controleert anderen niet; hij dient hen." (op Bamidbar 16:8)

Echt leiderschap, in Torah, betekent opoffering-niet dominantie.

De erfenis van de ezel: Zien vanuit de marge

De rol van de ezel - gecreëerd in de schemering - is om ons te leren dat marginale stemmen waarheid kunnen dragen.

"Voor de zonde van Adam konden dieren spreken. Dit zal terugkeren in het Messiaanse tijdperk." (Bereishit Rabbah 19:5)

Degenen zonder macht - "gewoon een moeder", "gewoon een Noahide", "gewoon een conciërge" - kunnen dichter bij de ongeschonden waarheid staan dan publieke figuren.

"Zeker, de L-rd G-d doet niets zonder Zijn plan te openbaren aan Zijn dienaren, de profeten." (Amos 3:7)

Wie is een profeet? Iemand die luistert. Iemand die ziet.

De laatste woorden van Bilam: Het volk dat alleen zal wonen

Uiteindelijk, zegt Bilam:

"Zie, een volk dat alleen zal wonen en niet gerekend zal worden onder de volken." (Bamidbar 23:9)

Het voortbestaan van Israël is niet politiek. Het is goddelijk. Van ballingschap tot wederopstanding, van vervolging tot onafhankelijkheid - de continuïteit van het Jodendom brengt de geschiedenis in verwarring.

Nietzsche zag het als een schandaal. Een volk dat had moeten verdwijnen... deed dat niet.

"G-d is geen mens, dat Hij zou liegen." (23:19)

Deze volharding is een teken voor de naties. Het is geen boodschap van suprematie, maar van verbond.

De keuze: Vloek of Zegen

Elke generatie moet kiezen: afgunst of integriteit, laster of zegen.

"Ik heb leven en dood, zegen en vloek voor jullie neergezet - kies daarom voor het leven." (Devariem 30:19)

Voor Noachiden is dit de kern van morele helderheid. Israël zegenen is niet politiek. Het is spirituele afstemming.

Zien wat anderen missen. Om de waarheid te spreken, niet de trend. Zegenen, niet vervloeken.

En als de ezel spreekt, luister dan. Het kan de waarheid zijn die op je pad klopt.

Denk nu na over de volgende vragen:

  1. Kan de waarheid nog steeds herkend worden als ze van bescheiden of onverwachte bronnen komt?
  2. Wat betekent het om 'alleen te staan' voor morele helderheid en welke innerlijke kracht is daarvoor nodig?
  3. Waarom verheerlijken sommige culturen overtredingen als ze hun morele kompas verliezen?
  4. Hoe stelt de duurzaamheid van het Joodse volk gangbare verhalen over geschiedenis, macht en identiteit op de proef?
  5. Wat betekent het in praktische termen om zegen boven vloek te verkiezen in een lawaaierige en cynische wereld?

PDF

Shabbat Shalom!

Door rabbijn Tani Burton

Als je meer vragen wilt om over na te denken, ZIE DE ANDERE BLOGS VAN RABBIJN TANI BURTON OVER DE PARSHAT VRAGEN

© Copyright, alle rechten voorbehouden. Als je dit artikel leuk vond, moedigen we je aan om het verder te verspreiden.

Onze blogs kunnen tekst/quotes/verwijzingen/links bevatten die auteursrechtelijk beschermd materiaal bevatten van Mechon-Mamre.org, Aish.nl, Sefaria.org, Chabad.orgen/of VraagNoah.orgdie we gebruiken in overeenstemming met hun beleid.