בס"ד

Waarom laag zijn soms beter is dan hoog zijn

In de Talmoed (Berachot 10b), is er een interessante les:

"Rabbi Yosei, zoon van Rabbi Ḥanina, zei in de naam van Rabbi Eliezer ben Ya'akov: Een persoon moet niet op een hoge plaats staan en bidden; in plaats daarvan moet hij op een lage plaats staan en bidden,."

Dat klinkt misschien vreemd. Waarom zou het uitmaken waar je staat als je bidt? Maar het gaat niet alleen om de plaats, het gaat om de houding van je hart.

Waarom geen hoge plek?


Rav Kook (Ein Aya over Berachot 10, §152) legt uit:
Als je hoog staat, voel je je soms ook hoog van binnen, alsof je alles onder controle hebt. Dat voelt goed, maar dan vergeet je gemakkelijk je fouten. En juist die fouten zijn belangrijk in het gebed.
De Bijbel zegt in Psalm 130:1:

1 Uit de diepten heb ik U geroepen, O
L-rd.		מִמַּעֲמַקִּים קְרָאתִיךָ ד'.א


en in Jesaja 57:15

15 Want zo zegt de Hoge en Verhevene die de eeuwigheid bewoont, wiens naam Heilig is: Ik woon in de hoge en heilige plaats, ook bij hem die van een berouwvolle en nederige geest is, om de geest der nederigen te verkwikken, en het hart der berouwvollenen te verkwikken.טו  כִּי כֹה אָמַר רָם וְנִשָּׂא, שֹׁכֵן עַד וְקָדוֹשׁ שְׁמוֹ-מָרוֹם וְקָדוֹשׁ, אֶשְׁכּוֹן; וְאֶת-דַּכָּא, וּשְׁפַל-רוּחַ, לְהַחֲיוֹת רוּחַ שְׁפָלִים, וּלְהַחֲיוֹת לֵב נִדְכָּאִים.


Maar wat bedoelt de Bijbel met "diepten"? Er zijn eigenlijk twee soorten diepte.

Twee soorten 'diep'

De eerste soort "diep" is op een lage plaats zijn - je gebroken voelen, alsof je in een put zit. Dat is de "diepte" van Psalm 130:1. Als je echt verdrietig bent, als je niet de illusie hebt dat je alles onder controle hebt, dan opent je hart zich in gebed.

De tweede soort "diep" is da'at - diep begrip of wijsheid.
Soms willen mensen zich "diep" voelen - bijvoorbeeld door mooie muziek, spirituele woorden of intense gevoelens. Dit kan voelen alsof je "high" bent, alsof je in de wolken zweeft. Je vergeet je problemen, je zorgen - alles lijkt goed.

Maar... dat gevoel verdwijnt. Je blijft achter met dezelfde vragen, dezelfde fouten, dezelfde leegte.
Dit soort "diepgang" is meer emotioneel dan intellectueel - het tilt je op, maar verandert je niet.

Voelen zonder te begrijpen maakt je alleen maar even licht - niet echt vrij.
Ware da'at, ware diepte van begrip, brengt je dichter bij G-d, niet door te ontsnappen, maar door helderheid. Je ziet waar je tekortschiet. Je voelt je klein, niet omdat je verdrietig bent, maar omdat je weet dat je hulp nodig hebt. Dat opent je hart.

Dus beide soorten diepte - gebrokenheid en wijsheid - kunnen iemand dicht bij G-d brengen.
Het ene komt uit het hart, het andere uit de geest. Beide komen voort uit eerlijkheid.
Niet wollig of dromerig - maar eerlijk.
Niet weglopen van je problemen - maar ermee naar G-d komen.

Dit is niet beperkt tot een specifiek volk of groep. Iedereen die de Zeven Wetten van Noach volgt - zonder traditie, titels of rituelen - kan op deze manier G-d bereiken. Je hebt geen perfecte woorden nodig. Je hoeft niet hoog te zijn. Je hoeft alleen maar waar te zijn. G-d luistert niet naar status, maar naar oprechtheid. Een gebed gesproken in je eigen woorden, vanuit je eigen hart, draagt gewicht.

Zoals Jesaja zegt, woont G-d bij de berouwvolle en nederige mensen. Of het nu door gebrokenheid is of door begrip, de deur naar Hem staat open.

Afgoden op de berg


In de Bijbel plaatsten afgodenaanbidders hun altaren vaak op hoge heuvels en bergen. Ze dachten: daarboven zijn we dichter bij de G-ds. Maar de L-rd zegt door Ezechiël 6:13:

13 En gij zult weten, dat Ik de Here ben, wanneer hun gedode mensen zullen liggen tussen hun afgoden, rondom hun altaren, op elke hoge heuvel, op alle toppen der bergen, en onder elke loofboom, en onder elke dikke terebint, de plaats, waar zij al hun afgoden een welriekende reuk offerden.יג  וִידַעְתֶּם, כִּי-אֲנִי ד', בִּהְיוֹת חַלְלֵיהֶם בְּתוֹךְ גִּלּוּלֵיהֶם, סְבִיבוֹת מִזְבְּחוֹתֵיהֶם; אֶל כָּל-גִּבְעָה רָמָה בְּכֹל רָאשֵׁי הֶהָרִים, וְתַחַת כָּל-עֵץ רַעֲנָן וְתַחַת כָּל-אֵלָה עֲבֻתָּה, מְקוֹם אֲשֶׁר נָתְנוּ-שָׁם רֵיחַ נִיחֹחַ, לְכֹל גִּלּוּלֵיהֶם


Waarom is dat verkeerd?


Omdat ze deden alsof G-d op één plaats woont, alsof Hij fysiek is. Alsof je Hem beter kunt bereiken op een hoge berg.
Maar G-d is niet onder de indruk van hoogte. Hij wordt aangetrokken door nederigheid. Hij is dichtbij degenen die laag van geest zijn, niet degenen die proberen verheven te lijken.

Wat betekent dit voor ons?

Soms willen we ons dicht bij God voelen - door sfeer, muziek of mooie woorden. Maar echte nabijheid komt niet voort uit een gevoel van "hoogte", maar uit een gevoel van gemis.

Wie zich vanuit de put - met een gebroken hart - tot G-d wendt, wordt gehoord.
Wie dichtbij komt door da'at - met eerlijke reflectie - wordt veranderd.
Wie bidt vanuit afhankelijkheid en niet vanuit trots, die vindt genade.

Dit geldt of je nu geboren bent in een religieuze traditie of niet. Als je G-d met oprechtheid zoekt - als een Noachide, als iedereen - dan hoort Hij je.
Hij vraagt niet dat je klimt. Hij vraagt dat je je hart buigt.

Zoals Rav Kook uitlegt in zijn commentaar (Ein Aya §152), hier geparafraseerd:

Wanneer iemand zich klein voelt, zijn fouten erkent en vanuit de diepte G-d aanroept - "Uit de diepte roep ik tot U, o L-rd" - dan ontstaat er echte verbondenheid. De diepte is niet het einde, maar het begin van het opstaan - door gebrokenheid of begrip.

Samenvatting

- Er zijn twee soorten "diepte": gebrokenheid en wijsheid.
- Niet elke "diepte" is echt. Sommige voelen diep maar zijn leeg.
- Echte diepgang ontstaat door eerlijk naar jezelf te kijken.
- G-d wil een gebroken hart en een open geest - geen show.
- Je hoeft niet omhoog te klimmen om Hem te bereiken - je hoeft alleen maar eerlijk te zijn.

Zoals Rav Kook uitlegt in zijn commentaar op Berachot 10a (Ein Aya §152):
Wanneer iemand zich klein voelt, zijn fouten erkent en vanuit de diepte G-d aanroept - "Uit de diepte roep ik tot U, O L-rd" - dan is dat het moment waarop echte verbinding plaatsvindt. De diepte is niet het einde, maar het begin van het opstaan - door gebrokenheid of begrip.

Door Angelique Sijbolts
Met dank aan Batya Yaniger voor de inspiratie en feedback en Rabbi Tani Burton voor zijn feedback

Bronnen


- Talmoed, Berachot 10a
- Ein Aya over Berachot 10, §152 (Rav Kook)
- Psalmen 130:1, 102:1
- Ezechiël 6:13
- Jesaja 57:15
- Spreuken 20:5

© Copyright, alle rechten voorbehouden. Als je dit artikel leuk vond, moedigen we je aan om het verder te verspreiden.

Onze blogs kunnen tekst/quotes/verwijzingen/links bevatten die auteursrechtelijk beschermd materiaal bevatten van Mechon-Mamre.org, Aish.nl, Sefaria.org, Chabad.orgen/of VraagNoah.orgdie we gebruiken in overeenstemming met hun beleid.