בס"ד


Exodus 18:1

1 Jethro nu, de priester van Midian, Mozes' schoonvader, hoorde van alles wat G-d voor Mozes en voor Israël, Zijn volk, had gedaan, hoe de L-rd Israël uit Egypte had gebracht.א  וַיִּשְׁמַע יִתְרוֹ כֹהֵן מִדְיָן, חֹתֵן מֹשֶׁה, אֵת כָּל-אֲשֶׁר עָשָׂה אֱלֹקים לְמֹשֶׁה, וּלְיִשְׂרָאֵל עַמּוֹ: כִּי-הוֹצִיא ד' אֶת-יִשְׂרָאֵל, מִמִּצְרָיִם.

Wie was Jethro?

Jethro, de schoonvader van Mozes, is een fascinerende figuur binnen de Bijbelse traditie. Hij wordt geïntroduceerd als de priester van Midian (Exodus 2:16), maar zijn achtergrond is veel complexer dan deze ene titel doet vermoeden. Volgens Sotah 11a:12, Jethro was één van de drie adviseurs van de Farao, samen met Job en Balaam. Toen het Joodse volk in Egypte aanzienlijk begon te groeien, zocht de Farao naar manieren om hen te onderdrukken. Zijn adviseurs stelden voor om de Joodse jongens te verdrinken, ervan uitgaande dat G-d hen niet zou straffen, omdat Hij gezworen had nooit meer een wereldwijde overstroming te brengen (Jesaja 54:9). Wat zij niet begrepen is dat G-d nog steeds een enkel volk kon treffen zonder de hele wereld te vernietigen.

Jethro verzette zich tegen dit plan. In plaats van mee te doen aan het kwaad, koos hij ervoor om Egypte te verlaten. De Midrasj Exodus Rabba (1:9) vertelt ons dat hij Egypte ontvluchtte. En zo kwam hij in Midian, waar hij priester werd. 

Jethro was niet zomaar een priester - volgens Rasji Exodus 18:11Hij had geëxperimenteerd met elke vorm van afgoderij die de wereld kende. Hij bezat volledige kennis van alle afgoden en liet geen afgod onaangepast in zijn streven naar spiritueel begrip. Uiteindelijk leidde dit uitputtende onderzoek hem tot het diepe besef dat de G-d van Israël de enige ware G-d is. Zijn reis weerspiegelt opmerkelijke morele moed en een diep, innerlijk verlangen naar waarheid.

Deze transformatie klinkt door in de woorden van de Mekhilta de-Rabbi Jisjmaëldie commentaar geeft op Jethro's verklaring:

"Nu weet ik dat de L-rd groter is dan alle goden" (Exodus 18:11) -
Tot dat moment had Jethro Hem niet erkend. Maar nu, getuige van wat G-d had gedaan, riep hij uit:
"De L-rd is groter!"
 Zij zeiden: In den beginne, geen enkele slaaf kon ontsnappen uit Egyptewant het land was volledig afgesloten.
En nu heeft Hij zeshonderdduizend mannen naar buiten gebracht!

Jethro's erkenning was niet zomaar een filosofische verschuiving - het was het hoogtepunt van een persoonlijke en transformerende spirituele reis. Van een voormalige hogepriester van afgoderij werd hij een toegewijde gelovige in de ene G-d van Israël, die Zijn ongeëvenaarde macht en waarheid herkende.

Er is soms verwarring over de naam van Mozes' schoonvader, en dat komt omdat Jethro meerdere namen had.

Zijn oorspronkelijke naam was Jetermaar vanwege zijn goede daden verleende G-d hem een passage in de Tora waarmee hij zich kon onderscheiden, zoals staat geschreven in Exodus 18:21: "En jij zult een leider zijn voor het volk." Daarom werd er een letter aan zijn naam toegevoegd en werd hij bekend als Jethro (Yitro).

Dit patroon van naamveranderingen komt ook voor bij andere grote figuren in de Torah. Abram werd Abrahamen Sarai werd SarahElk van hen kreeg een nieuwe letter als erkenning voor hun rechtschapenheid en spirituele verheffing.

Jethro wordt in verschillende teksten ook met andere namen aangeduid.Chovav, Reuel, Putiel, Kenite, en Heber-die elk een ander aspect van zijn karakter of spirituele reis weerspiegelen (Mekhilta DeRabbi Sjimon ben Jochai en Midrasj Tanchuma, Jethro 4).

Waarom kwam Jethro naar Mozes?

Jethro's bezoek aan het kamp van de Israëlieten was meer dan een familiebezoek. Verschillende klassieke bronnen, waaronder de Mekhilta DeRabbi Sjimon Ben Jochai, Mekhilta DeRabbi Jisjmaëlen Exodus 18:1 geven belangrijke motivaties voor zijn reis:

  1. Jethro hoorde van de oorlog met Amalek:
    Jethro was diep ontroerd door de strijd tussen Israël en Amalek. Hij zag dat de overwinning niet alleen een wonder van G-d was, zoals de plagen of het splijten van de Rode Zee, maar dat het succes afhing van het geloof van het volk. Zolang Mozes zijn handen naar de hemel hield en het volk zijn vertrouwen op God richtte, won Israël. Deze wisselwerking tussen menselijk geloof en goddelijke hulp maakte diepe indruk op Jethro.
  2. De Openbaring bij Sinaï:
    Jethro hoorde ook over het op handen zijnde geschenk van de Torah aan Israël. Het geven van de Torah aan Israël was een gedenkwaardige, wereldveranderende gebeurtenis die zelfs door de andere naties werd opgemerkt. Volgens de overlevering veroorzaakte deze openbaring grote onrust onder de naties, die vreesden dat G-d de wereld opnieuw zou vernietigen - niet met water, zoals tijdens de zondvloed, maar met vuur. De profeet Balaam werd geraadpleegd omdat de naties dachten dat deze krachtige, kosmische fenomenen een teken van een naderende straf zouden kunnen zijn. Ze vroegen hem of God van plan was om de wereld opnieuw te vernietigen. Balaam stelde hen gerust en zei: "Nee, Hij zal geen watervloed of vuur brengen. Hij zal Zijn volk de Torah geven en degenen die Hem vrezen zullen beloond worden." Toen de naties dit hoorden, keerden zij gerustgesteld terug naar hun land. Rabbi Elazar de Modai voegt eraan toe dat op de dag dat de Tora werd gegeven, alle koningen van de wereld beefden in hun paleizen. Dit kan worden afgeleid uit Psalmen 29:9: "En in Zijn paleis zeggen allen: 'Glorie!'" De wereld begreep dat dit geen moment van vernietiging was, maar van verheven openbaring - een keerpunt in de geschiedenis, waar Israël de Tora ontving als een goddelijke zegen in plaats van een straf.
  3. Een leider adviseren:
    Toen Jethro zag hoe Mozes dag en nacht bezig was met het beoordelen van het volk, realiseerde hij zich dat dit onhoudbaar was. Hij adviseerde Mozes om een gedecentraliseerd leiderschapssysteem op te zetten met officieren over duizenden, honderden, vijftigers en tientallen (Exodus 18:13-26). Zijn advies werd niet alleen geaccepteerd, maar werd ook permanent vastgelegd in de Torah - een erkenning van zijn wijsheid.

Jethro's erkenning van G-d wordt duidelijk aangetoond in Zevachiem 116awaarin hij wordt geprezen voor het erkennen van de superioriteit van de G-d van Israël als een niet-Israëliet. Volgens Midrasj Tanchuma Jethro 5Het gebruik van het woord "vayichad" (vaak vertaald als "hij verheugde zich") wijst op zijn bekering tot het Jodendom. Deze interpretatie wordt verder ondersteund door een woordspeling die "vayichad" associeert met "yehudi" (Jood). Omdat hij begreep dat deze G-d de Enige G-d was, wilde hij zich aansluiten bij het Joodse volk en, volgens de algemeen aanvaarde opvatting, bekeerde hij zich tot het Jodendom. Zoals we kunnen lezen in Midrasj Tanchuma, Jethro 5.

Waarom moet Jethro een niet-jood zijn?

De Torah wijdt een heel hoofdstuk - en zelfs een parasha - aan Jethro. Waarom? Wat maakt hem als niet-jood zo belangrijk? Er zijn verschillende antwoorden:

  1. De universele kracht van de Torah:
    De Tora is voor iedereen die het juk van de Tora op zich wil nemen. Jethro wordt zo een voorbeeld van een bekeerling die oprecht de G-d van Israël erkent en volgt.
  2. Wijsheid buiten Israël:
    Ohr HaChaim over Exodus 18:21 legt uit dat G-d wilde laten zien dat grote wijsheid en moreel inzicht ook buiten het Joodse volk gevonden kunnen worden. Jethro, een priester uit Midian en daarom een niet-jood, wordt om deze reden in de Tora geëerd: om te laten zien dat Gods keuze voor Israël niet gebaseerd was op hun intellectuele superioriteit, maar op Zijn liefde en de verdiensten van de aartsvaders. Door Jethro's advies aan Mozes over te nemen en zijn naam aan deze portie te verbinden, leert de Tora ons dat zelfs mensen van buiten Israël een vitale bijdrage kunnen leveren aan het goddelijke plan. Zelfs volgens de opvatting dat Jethro na de openbaring bij Sinaï arriveerde, benadrukt de Tora zijn komst vóór dat moment om ons deze belangrijke les te leren.
  3. Een open houding tegenover bekeerlingen:
    Volgens Midrasj Tanchuma, Jethro 6De Tora gebruikt het verhaal van Jethro om te benadrukken dat het Joodse volk degenen die zich willen bekeren niet moet uitsluiten. Jethro was een priester van afgoderij, maar werd met respect en warmte ontvangen. De boodschap is duidelijk: zij die oprecht tot God willen naderen, moeten met open armen worden ontvangen - net zoals God zelf Jethro verwelkomde.

Waarom keerde Jethro terug naar de Kenieten?

Exodus 18:27

27 En Mozes liet zijn schoonvader vertrekken, en hij ging zijns weegs in zijn eigen land.כז  וַיְשַׁלַּח מֹשֶׁה, אֶת-חֹתְנוֹ; וַיֵּלֶךְ לוֹ, אֶל-אַרְצוֹ

Mozes stuurde zijn schoonvader Jethro weg met grote eer en veel geschenken. Jethro wilde terugkeren naar zijn eigen volk, de Midjanieten (de Kenieten), om hen tot inkeer te brengen. Toen zij hem vroegen om te blijven, antwoordde hij dat hij van plan was om hen onder de vleugels van de Hemel te brengen en dat hij daarom terug moest gaan naar zijn eigen familie. Zoals in Rechters 1:16 staat: "En de kinderen van Kenni, de schoonvader van Mozes, trokken op uit de stad der palmen naar Juda..." - waaruit blijkt dat Jethro inderdaad naar zijn volk terugkeerde en zich daar vestigde.

Dit staat ook in de Mekhilta (Rabbi Sjimon ben Jochai 18:26), waarin staat dat hij terugging naar zijn land "om proselieten te maken van de leden van zijn familie."

UitslagIk voeg hieraan toe: "Hij ging op weg naar zijn eigen land, om proselieten te maken van de leden van zijn familie." Dit benadrukt dat Jethro bewust terugkeerde naar zijn volk met het doel om hen tot geloof te brengen.

De connectie tussen Jethro en het Noachide geloof

  1. Jethro als model van een rechtvaardige niet-jood
     Jethro was geen Israëliet maar een Midjanitische priester die, ondanks zijn niet-joodse achtergrond, de waarheid van de G-d van Israël herkende en zich tot Hem wendde. Dit weerspiegelt het Noachidische ideaal: niet-joden die een ethisch en spiritueel leven leiden in overeenstemming met de zeven universele wetten en hun vertakkingen die G-d aan de hele mensheid gaf.
  2. God erkennen buiten Israël
     Jethro's bekering en zijn verklaring dat "De L-rd is groter dan alle goden" (Exodus 18:11) laten zien dat het mogelijk is voor niet-joden om G-d te kennen en te eren als de Ene Ware G-d.
  3. Jethro als 'voorbeeldige bekeerling' en leraar
     Jethro koos ervoor om zich tot het Jodendom te bekeren en keerde vervolgens terug naar zijn volk met de missie om hen ook tot bekering te brengen. Door dit te doen werd hij een spirituele gids buiten Israël, die zijn gemeenschap leidde naar het volgen van de Torah en het geloof in de Ene Ware God. Dit is een krachtig voorbeeld van het ideaal van de ger tsedek (rechtvaardige bekeerling), iemand die niet alleen zichzelf transformeert, maar ook anderen inspireert en onderwijst.

    De Rambam leert in zijn Misjneh Tora, Hilchot Melachiem uMilchamot hoofdstuk 8:10  dat G-d Mozes niet alleen opdroeg om het Joodse volk te instrueren, maar ook om de andere volken actief te onderwijzen en zelfs te dwingen om de zeven universele morele wetten en hun gevolgen in acht te nemen.

In overeenstemming hiermee moeten Joden in alle tijden en plaatsen, waar ze ook leven, als voorbeeld dienen en de boodschap van de Noachide-wetten actief uitdragen. Door de geschiedenis heen was dit vaak moeilijk of onmogelijk vanwege antisemitisme. De Lubavitcher Rebbe wijst er echter op dat dit in onze tijd weer mogelijk is en zelfs een eervolle taak voor het Joodse volk om te ondernemen.

Jethro's terugkeer naar zijn volk om hen tot bekering te brengen kan dus gezien worden als een prototype van deze missie: het spiritueel begeleiden van niet-joden naar rechtschapenheid en ware dienst aan G-d - een ideaal dat vandaag de dag nog steeds centraal staat in de Noachidische beweging en de bredere ethische Joodse traditie.

  1. De universele wijsheid van Jethro

    Zijn advies aan Mozes over het opzetten van een rechtvaardig rechtssysteem (Exodus 18) - wat ook een van de zeven Noachide wetten is - benadrukt ethiek en goed bestuur die ook voor niet-joden gelden. Wat ik wilde overbrengen in deze blog is dat misschien wel het krachtigste element hier is dat Yitro, als een niet-jood, universele Noachidische wijsheid bijdraagt om Mosjé te helpen een rechtvaardige en functionele samenleving vorm te geven. Zijn suggestie is niet alleen praktisch; het weerspiegelt een diep moreel inzicht dat culturele of religieuze grenzen overstijgt - rechtvaardigheid als een universele waarde.

    Zijn advies aan Mozes over het instellen van een rechtvaardig rechtssysteem (Exodus 18) - dat ook een van de zeven Noachidewetten is - benadrukt ethiek en goed bestuur die ook voor niet-joden gelden. De Noachide wetten richten zich op basisethiek en rechtvaardigheid, wat het belang van Jethro's rol onderstreept.

Antwoord op de Vraag: Waarom moet Jethro een niet-jood zijn?

Jethro's rol als niet-jood benadrukt dat ware wijsheid, ethiek en erkenning van de Ene Ware G-d buiten het Joodse volk bestaan. Zijn voorbeeld laat zien dat het pad van rechtvaardigheid en spirituele verbinding open staat voor iedereen, en belichaamt het Noachide ideaal van universele morele verantwoordelijkheid. Zo staat Jethro als levend bewijs dat een leven van geloof en gerechtigheid buiten Israël mogelijk is - een blijvende boodschap die vandaag de dag nog steeds relevant is.

Door Angelique Sijbolts
Met dank aan rabbijn Tani Burton voor zijn feedback

© Copyright, alle rechten voorbehouden. Als je dit artikel leuk vond, moedigen we je aan om het verder te verspreiden.

Onze blogs kunnen tekst/quotes/verwijzingen/links bevatten die auteursrechtelijk beschermd materiaal bevatten van Mechon-Mamre.org, Aish.nl, Sefaria.org, Chabad.orgen/of VraagNoah.orgdie we gebruiken in overeenstemming met hun beleid.