Beshalach (Exodus 13: 17-17: 16)
door Rabbi Yehonasan Gefen
וּפַרְעֹ֖ה הִקְרִ֑יב וַיִּשְׂאוּ֩ בְנֵֽי־יִשְׂרָאֵ֨ל אֶת־עֵינֵיהֶ֜ם וְהִנֵּ֥ה מִצְרַ֣יִם ׀ נֹסֵ֣עַ אַחֲרֵיהֶ֗ם וַיִּֽירְאוּ֙ מְאֹ֔ד וַיִּצְעֲק֥וּ בְנֵֽי־יִשְׂרָאֵ֖ל אֶל־יְהוָֽה׃
וַיֹּאמְרוּ֮ אֶל־מֹשֶׁה֒ הַֽמִבְּלִ֤י אֵין־קְבָרִים֙ בְּמִצְרַ֔יִם לְקַחְתָּ֖נוּ לָמ֣וּת בַּמִּדְבָּ֑ר מַה־זֹּאת֙ עָשִׂ֣יתָ לָּ֔נוּ לְהוֹצִיאָ֖נוּ מִמִּצְרָֽיִם׃
Far’o kwam dichterbij; de Kinderen van Jisraël sloegen de ogen op en zagen in één oogopslag de Egyptenaren achter zich aan komen. Toen werden de Kinderen van Jisraël ontzettend bevreesd en huilden tegen de Eeuwige. En ze zeiden tegen Moshé: “Is het soms bij gebrek aan graven in Egypte dat je ons meegenomen hebt om in de woestijn te sterven; wat heb je ons aangedaan, om ons uit Egypte te voeren? (Shemoth 14:10-11 Sefaria en Dasberg)
Rasji, 14:10, sv. En zij riepen: zij grepen naar het gebruik van hun vaderen; Met betrekking tot Abraham zegt het ‘naar de plaats waar hij daar stond’; met betrekking tot Izaäk zegt het: ‘spreken in het veld’; met betrekking tot Jacob, zegt het, ‘en hij ontmoette op die plaats’.
De Tora vertelt ons dat toen het Joodse volk de angstaanjagende aanblik van het Egyptische leger zag naderen, ze het uitriepen tot God. Rasji legt uit dat ze het uitschreeuwden in de traditie van de aartsvaders, wat een prijzenswaardige daad lijkt omdat ze van hun grote voorvaderen de kracht van het gebed leerden. Echter, direct in het volgende vers wordt ons verteld dat ze tegen Moshe klaagden dat hij hen in de woestijn had gebracht om te sterven. Dit geeft aan dat ze helemaal niet op een hoog niveau handelden. Dit roept de vraag op hoe het ene vers schijnbaar hun grote gerechtigheid in gebed zou demonstreren, en het volgende vers zou dan gelijk hun ongerechtigheid benadrukken?![1]
De Maharal antwoordt door Rasji’s uitleg te interpreteren dat ze het gebruik van hun voorvaderen begrepen, op een alternatieve manier vanuit het simpele begrip. Hij schrijft dat Rasji niet de bedoeling heeft het Joodse volk te prijzen voor het volgen van de wegen van de aartsvaders door te bidden. Ze baden niet met oprechte smeekbeden tot God op de manier waarop tzaddikiem baden. Rasji vertelt ons eerder dat ze baden omdat dat was wat hun voorouders deden; met andere woorden, ze baden uit gewoonte. Dus als de Tora ons vertelt dat ze het uitschreeuwden tot God, zegt dat niet dat ze een hoog niveau bereikten. Dienovereenkomstig is het gemakkelijk te begrijpen hoe ons in het volgende vers wordt verteld dat ze op een afkeurenswaardige manier handelden.[2]
Het antwoord van de Maharal onthult een nogal verontrustende waarheid over gebed. Het is maar al te gemakkelijk om uit gewoonte de vaste teksten van het gebed door te nemen – hoewel het jammer is, is het op zijn minst begrijpelijk dat het honderden keren lezen van hetzelfde identieke gebed ertoe kan leiden dat iemand soms uit het hoofd bidt. Aangezien dit vaste teksten zijn die de persoon die bidt niet zelf heeft gekozen, is het waarschijnlijk dat zijn gebed in gewoonte kan vervallen als hij de betekenis van wat hij zegt niet inziet.[3]
De Maharal verwijst echter naar een ander soort gebed; dat is het gebed dat ons in tijden van nood tot God doet wenden – dit zijn de tijden van gebed waarop mensen hun eigen gebeden in hun eigen woorden toevoegen, naast gebeden die iemand elk moment van de dag kan zeggen wanneer hij in nood is. We leren van de Maharal dat zelfs dit soort gebeden door gewoonte kunnen worden beïnvloed. Dit betekent dat iemand kan bidden in tijden van nood, alleen omdat hij daarmee is opgevoed en er geen innerlijke diepte in zijn woorden zit. Bovendien kan dit het geval zijn wanneer een persoon voortdurend dezelfde individuele gebeden aan zijn shemoneh esrei ( staande gebed/ achtiende gebed) toevoegt. Hoe kan men deze tekortkoming verhelpen? Een van de benaderingen is natuurlijk om werken te bestuderen die het belang van gebed als een manier om verbinding te maken uitwerken. Een tweede manier is dat een persoon niet in elk gebed dezelfde vaste persoonlijke gebeden bidt. Bijvoorbeeld, met betrekking tot het bidden voor zijn kinderen, stelde een Rav voor om elke dag voor een ander kind te bidden, zodat zijn gebeden niet versleten zouden worden.
We hebben de alomtegenwoordigheid gezien van de tekortkoming van bidden uit gewoonte, zelfs in tijden van oprechte nood; de eerste stap om op dit gebied te verbeteren, is na te denken over hoe we ons kunnen verbeteren – met dat oprechte verlangen zal God ons zeker helpen ons doel te bereiken.
Rabbijn Yehonasan Gefen
Besef dat een vertaling altijd een vertaling is, daarom ook de verwijzing naar het origineel: The Guiding Light Parshat Beshalach: Praying Out of Habit (aish.com)
Opmerking van Angelique; wat leren wij hiervan?
We zijn dankbaar en blij met onze eigen sidoer. Degenen van ons die hem inmiddels regelmatig gebruiken voelen zich in hun gebed gesterkt door de doordachte woorden die de rabbijnen voor ons hebben opgeschreven. Echter ook voor ons geldt dat – ookal zijn we niet verplicht om uit de sidoer te bidden [ hoewel aanbevelenswaardig ] persoonlijk, oprecht en eerlijk gebed tot de Eeuwige te alle tijd belangrijk blijft.
[1] Zie Sichos Mussar, Maamer ‘The Light and Darkness in Man’ voor een benadering van deze vraag.
[2] .Gur Aryeh, Shemos, 14:10.
[3] Onnodig te zeggen dat dit gebied voortdurend moet worden verbeterd, door werken te lezen die de algemene betekenis van gebed en de specifieke betekenis van de vastgestelde gebeden bespreken.
