Bamidbar (Numeri 1:1-4:20)
Door Rabbi Yehonasan Gefen
In het verhaal van de Tora over de stam Levi geeft het een overzicht van de tragische dood van de rechtvaardige zonen van Aäron, Nadav en Avihu. Bij deze gelegenheid voegt het een tot nu toe niet genoemd detail toe – dat ze stierven zonder zonen. [1] De Gemara extrapoleert vanaf hier dat als ze zonen hadden gehad, ze niet zouden zijn gestorven. [2] De Chatam Sofer legt uit dat Nadav en Avihu tot zo’n hoge mate van verbondenheid met God waren gekomen dat ze hun potentieel hadden vervuld, en het voor hen niet meer nodig was om in deze wereld te leven. Als ze echter kinderen hadden gehad, zouden ze in leven moeten blijven om hen op te voeden en in hun behoeften te voorzien.
We leren hieruit dat zelfs als een persoon totale perfectie in zijn eigen persoonlijke Goddelijke Dienst heeft bereikt, hij niettemin in leven wordt gehouden zodat hij zijn kinderen van dienst kan zijn. Bovendien lijkt het vanuit het principe van de Chatam Sofer dat er twee niveaus zijn in de Goddelijke dienst – het eerste is de ontwikkeling van zijn Tora, eigenschappen en relaties met God, en het tweede is zijn verantwoordelijkheid jegens zijn kinderen. De Chatam Sofer[3] voegt eraan toe dat een grote tzaddik (rechtvaardige man) in leven kan worden gehouden om zowel zijn studenten als zijn kinderen te begeleiden, wat impliceert dat iemands tweede fase van goddelijke dienst niet beperkt is tot het helpen van zijn kinderen, maar ook tot het helpen van zijn studenten.[4]
Een voorbeeld van de dualistische aard van Goddelijke dienst vinden we in het gedeelte van Vayishlach. Nadat Jacob uit de enorme uitdagingen van het leven met Laban kwam en zijn vijandige broer Esau onder ogen moest zien, beschrijft de Tora hem als ‘shalem‘, compleet – de rabbijnse bronnen begrijpen dat dit betekent dat hij spiritueel compleet was; hij had de spirituele bedreigingen van Laban en Esau weerstaan en kwam volledig vrij van elk gebrek tevoorschijn. Toch werd de rest van zijn leven geplaagd door de moeilijkheden die hij doormaakte als gevolg van de fouten en tekortkomingen van de mensen om hem heen – het gebrek aan ingetogenheid van zijn dochter bij het uitgaan [5] wat resulteerde in haar ontvoering door Sichem en de uiteindelijke vernietiging van Sichem door Simeon en Levi. Dit werd gevolgd door het incident waarbij Ruben Bilha’s bed verplaatste[6] en de verkoop van Jozef. Opvallend is dat na het benadrukken van de individuele grootheid van Jacob, de onvolmaaktheden van de wereld om hem heen in grote mate worden geschetst. Dit laat ons zien dat terwijl hij zijn eigen persoonlijke missie had voltooid, hij op deze wereld bleef om het gebrek bij de mensen om hem heen recht te zetten. [7]
Veel grote leiders besteedden een groot deel van hun leven grotendeels aan hun eigen persoonlijke missie, maar toen de tijd rijp was, besteedden ze veel energie aan het dienen van het Joodse volk. Rav Shach is hier een perfect voorbeeld van, hij leerde jarenlang continu, maar toen hij tevoorschijn kwam als Gadol (groot Tora-leider) wijdde hij zich volledig aan het Joodse volk en stuurde nooit mensen weg die zijn hulp nodig hadden.
De twee vormen van Goddelijke dienst vereisen ook twee verschillende houdingen en benaderingen; dit wordt aangetoond in de schepping van de mensheid. Terwijl alle dieren werden geschapen met één Goddelijke verklaring, werden man en vrouw geschapen in twee afzonderlijke verklaringen; Rav Yitzchak Berkovits legt uit dat elke uitspraak een nieuwe fase in de schepping vertegenwoordigde. De verklaring die de mens creëerde, vertegenwoordigde het aspect van de Avoda van de mens als individu en zijn relatie met zichzelf. Het statement dat de vrouw creëerde, leidde tot een nieuwe fase van creatie die bekend staat als de samenleving, waarbij de man moet omgaan met de mensen om hem heen.
Deze twee fasen vereisen zeer verschillende denkwijzen – met betrekking tot zijn houding ten opzichte van zichzelf, moet de mens een zekere mate van strengheid voor zichzelf toepassen, wat zelfanalyse en het streven om zichzelf te verbeteren met zich meebrengt. Wanneer hij lijden verdraagt, dient hij de noodzaak te benadrukken om op God te vertrouwen en ernaar te streven zijn wegen te verbeteren. Daarentegen moet de mens een heel andere kijk hebben op andere mensen – wanneer iemand anders lijdt, moet hij hen niet vertellen dat het allemaal van God komt en dat ze moeten streven om te groeien, maar dan moet hij zich concentreren op de zorg voor hen en moet hij zich gedragen alsof ze door niemand worden verzorgd, ook niet door God.
Grote Tora-leiders toonden ook een dualistische houding in hun leven – tegenover zichzelf waren ze veeleisend en zelfkritisch, verborgen zich voor eer en weigerden hulp van andere mensen, maar tegenover hun medemens waren ze vriendelijk, zorgzaam, tolerant en vol lof. Nadav en Avihu hebben nooit de verantwoordelijkheid gehad om anderen te leiden, en daarom was hun Avoda beperkt tot zelf-perfectie. Mogen wij het allemaal verdienen om onszelf te perfectioneren op beide niveaus van Goddelijke Dienst – onszelf en de wereld om ons heen te perfectioneren.
Rabbijn Yehonasan Gefen
Besef dat een vertaling altijd een vertaling is, daarom ook de verwijzing naar het origineel: The Guiding Light Parshat Bamidbar: The Two Stages of Divine Service (aish.com)
Opmerkingen van Angelique; wat leren wij hiervan?
Het is belangrijk om je te verdienen in de door HaShem gewenste levenshouding. Hoe kom je in relatie met HaShem, hoe wil Hij gediend worden, hoe wil Hij dat je leeft. Dit kun je alleen weten door je te verdiepen in de Tora en in de zeven Noachidische geboden. Daarnaast leer je niet alleen voor jezelf. Een belangrijk doel van het leren van Tora is een goede samenleving te creëren, waarbij je oog hebt voor je naaste en hem helpt en begeleidt om gelukkig te leven en om HaShem te leren kennen. Leren doe je voor jezelf maar leren doe je ook om anderen te leren. Tora-leren heeft als doel verbinding te maken tussen jezelf en HaShem, en een verbinding te maken tussen de wereld, je naaste en HaShem.
[1] Bamidbar, 3:4
[2] Yevamos, 64a.
[3] De “pituchey chotam” werd geschreven door de kleinzoon van de Chatam Sofer, maar het was gebaseerd op de leringen die hij van zijn grootvader leerde.
[4] Dit concept wordt twee verzen eerder ondersteund, waar de Tora de leerlingen van Mozes beschrijft als zijn kinderen. Rashi legt uit dat, omdat hij hen onderwees, het wordt beschouwd alsof hij hen heeft gebaard. Dus, net zoals een persoon de verantwoordelijkheid heeft om zijn fysieke kinderen te begeleiden, moet hij hetzelfde doen voor zijn geestelijke “kinderen”. Het lijkt duidelijk dat Nadav en Avihu geen leerlingen hadden die misschien aanleiding hadden kunnen zijn om hun leven te verlengen.
[5] Zoals altijd moeten we ons realiseren dat de Tora tot ons spreekt op een niveau dat wij kunnen begrijpen – het concentreert zich op Deena’s gebrek aan bescheidenheid om ons een les te leren, maar in werkelijkheid zou haar gebrek op dat gebied voor ons grotendeels waarneembaar zijn.
[6] Zie Parshat Vayishlach voor een verslag van de Tora over dit incedent.
[7] Gehoord van Rav Efraim Kramer.
