Leven verkiezen boven de dood
Nitsaviem (Devarim 29:9-30:20)
Door Rabbi Yehonasan Gefen
“Zie, ik heb voor u geplaatst leven en goed, en dood en kwaad[1] … Ik heb leven en dood voor u geplaatst, zegen en vloek; en u zult het leven kiezen zodat u en uw nageslacht zullen leven.”[2]
De Tora vertelt ons dat God ons een duidelijke keuze heeft gegeven, het vermogen om te kiezen voor leven en goed, of dood en kwaad, en het is deze keuze die de basis vormt van ons vermogen om God effectief te dienen. Er lijkt echter een probleem te zijn met de keuze die in het vers wordt geschetst; de Tora zegt dat er twee paar keuzes zijn, één tussen goed en kwaad, en één tussen leven en dood. Door ons deze opties te geven, is het duidelijk dat we het vermogen en de neiging hebben om beide richtingen te kiezen. Met betrekking tot goed en kwaad is deze tweedeling gemakkelijk te begrijpen; een persoon zal zich in veel situaties in het leven bevinden waarin de verleiding groot is om te kiezen voor datgene wat de Tora als ‘kwaad’ omschrijft, omdat soms de verkeerde keuze juist degene lijkt te zijn die geluk en voldoening zal schenken. Zo vertelt de Tora ons dat we voortdurend worden geconfronteerd met een vrije wilsstrijd om goed of kwaad te kiezen.
Wat veel moeilijker te begrijpen is, is dat de Tora ziet dat er een moeilijke ‘keuze’ moet worden gemaakt tussen leven en dood, wat impliceert dat iemand een realistische neiging heeft om de dood boven het leven te verkiezen. Niemand zal het toch zeker ooit moeilijk vinden om het leven boven de dood te verkiezen, er is geen verleiding om voor de dood te kiezen! Waarom is de keuze tussen leven en dood dan ook zo moeilijk om te maken?
Rav Noach Weinberg, in gezegende herinnering, legt uit dat wanneer de Tora over ‘dood’ spreekt, dit niet simpelweg de staat van niet-leven betekent. De Tora waarschuwt ons voor wat de dood vertegenwoordigt. Om te begrijpen wat de dood betekent, moeten we ons begrip van het tegenovergestelde ontwikkelen; ‘leven’. Als de Tora over het leven spreekt, betekent dat niet alleen ademen, maar leven is het proces van groeien in je Goddelijke Dienstbaarheid en werken aan je karakter.
In leven zijn betekent direct de uitdagingen aangaan die het leven met zich meebrengt en ze gebruiken om een groter persoon te worden. Dienovereenkomstig kan het kiezen van ‘dood’ betekenen dat je die uitdagingen uit de weg gaat en ervoor kiest om te ontsnappen aan de moeilijke kansen die iemand zijn hele leven tegenkomt. De dood is de keuze van troost boven inspanning, van een gemakkelijk leven boven een leven vol uitdaging en groei. Met dit begrip is het gemakkelijk te begrijpen hoe het kiezen van ‘leven’ boven ‘dood’ een zeer moeilijke keuze is.
Het is belangrijk op te merken dat het kiezen van de dood niet beperkt is tot het niet naleven van de mitswot. Een persoon kan de Tora in acht nemen en tegelijkertijd voor ‘dood’ kiezen; als hij er niet naar streeft zichzelf te verbeteren en niet vecht tegen zijn yetzer hara (negatieve neiging), dan kiest hij de comfortabele optie die verwant is aan een vorm van ‘dood’. Het beangstigende is dat een persoon zich misschien helemaal niet bewust is dat hij deze keuze maakt en zijn leven kan leiden op ‘cruise control’. Als hij zichzelf er nooit echt toe aanzet om zijn relatie met God verder te ontwikkelen, met meer intentie te bidden, een betere echtgenoot of vader te zijn enzovoort, dan kiest hij voor de comfortabele optie.
Op een iets dieper niveau is de keuze tussen comfort en uitdaging in feite de keuze tussen associëren met je lichaam of ziel. Het leven is een constante strijd tussen deze twee tegenstrijdige krachten die ons in tegengestelde richtingen trekken. Het lichaam wil terugkeren naar de grond waar het vandaan kwam; dit uit zich in een verlangen om te gaan liggen, te rusten en plezierige en ‘comfortabele’ geneugten te beleven. Daarentegen wil de ziel terugkeren naar de hemel van waaruit ze is ontstaan. Deze aantrekkingskracht wordt vertegenwoordigd door een verlangen om uit te breiden en te groeien. Zo wordt elke persoon voortdurend geconfronteerd met deze tegenstrijdige krachten die hem in tegengestelde richtingen trekken. De Tora in het Tora-gedeelte van deze week vertelt hem dat om te slagen in zijn levensdoel, hij voor het leven moet kiezen.
Deze les is bijzonder geschikt als we Rosj Hasjana naderen. Op deze heilige dagen worden we niet alleen beoordeeld op onze uitvoering van specifieke mitswot, we worden ook geconfronteerd met een Din over wie we als geheel zijn – wat zijn onze levensdoelen, wat is belangrijk voor ons? De keuze tussen een in wezen comfortabel leven leiden (zelfs als het op een ‘religieuze’ manier wordt gedaan) en het streven om je potentieel te bereiken is een essentieel element van Rosj Hasjana – het bepaalt veel over wat belangrijk voor ons is.
Besef dat een vertaling altijd een vertaling is, daarom ook de verwijzing naar het origineel: The Guiding Light Parshat Nitzavim: The Choice of LIfe Over Death (aish.com)
Opmerkingen van Angelique; wat leren wij hiervan?
Er zijn veel keuzes die gemaakt moeten worden, elke dag opnieuw. Elk keuze die we maken moet in het belang zijn van ons belangrijkste doel in het leven. Wat is ons belangrijkste doel? Toen ik mij die vraag stelde kwam ik eigenlijk tot twee antwoorden. Een goede relatie met de Eeuwige Ene en ons partnerschap in het ontwikkelen van een goede wereld waarin de Eeuwige Ene kan wonen. Hoewel het twee doelen lijken zijn ze eigenlijk aan elkaar gelijk of misschien beter gezegd ze vormen een eenheid omdat ze elkaar wederzijds beïnvloeden. Want je nodigt toch niet iemand in je huis uit als deze vol troep is? Zo is dat ook met de relatie met de Eeuwige Ene, je kan wel een goede relatie hebben, maar als de Eeuwige Ene hier niet op aarde kan “zijn” door de troep, dan blijft het een relatie op afstand en dat zijn niet de meest intieme relaties. Een goede relatie ontstaat doordat we de rommel opruimen en omdat we de rommel opruimen is ontstaat er meer ruimte voor nabijheid. En die nabijheid maakt dat we weer meer rommel op kunnen ruimen. Tot de perfectie relatie in een perfecte wereld.
[1] Nitzavim, 30:15
[2] Ibid., 30:19.
