Volharding

Beshalach (Exodus 13:17-17:16)

Door Rabbi Yehonasan Gefen

De Tora vertelt ons dat toen het Joodse volk zich voorbereidde om Egypte te verlaten, Mozes betrokken was bij de mitswa om de overblijfselen van Jozef mee te nemen om in Israël te worden begraven. De Talmoed in Sotah citeert een vers uit het boek Jozua dat het verslag van de Tora hier lijkt tegen te spreken; het vers daar stelt dat het Joodse volk, niet Mozes, de beenderen van Jozef naar Israël bracht. De Talmoed antwoordt met een principe dat als een persoon een mitswa begint en een andere persoon deze voltooit, de Tora degene die het voltooit, de erkenning geeft als degene die de mitswa als voltooit heeft vervult. Aangezien Mozes wel begon met de mitswa van het begraven van Jozef, maar het niet voltooide, wordt het niet aan hem toegeschreven, maar aan het Joodse volk, dat het voltooide.

Er is nog een Midrasj die dit concept lijkt tegen te spreken. De Midrasj Shocher Tov zegt dat koning David de credits krijgt voor het bouwen van de Tempel zoals er in psalmen staat: “Mizmoor shir Chanukas habayis leDavid, (Een lied, een Psalm van de inhuldiging van de Tempel aan David)¹” — ook al begon David met het gebouw, hij voltooide het niet. Dit impliceert dat het hoofdkrediet wordt toegekend aan de ‘beginner’, niet aan de het afmaakt². Rav Moshe Feinstein lost deze tegenstrijdigheid op: Hij schrijft dat als degene die ermee begon de mitswa niet buiten zijn schuld heeft voltooid, het aan hem wordt toegeschreven, ook al heeft hij het niet afgemaakt. Als hij echter ook maar de geringste schuld draagt voor het niet voltooien van de mitswa, dan wordt het toegeschreven aan degene die het afmaakt.

Koning David droeg absoluut geen verantwoordelijkheid voor zijn onvermogen om de bouw van de Tempel te voltooien. God vertelde hem dat hij dat niet kon doen, daarom wordt het gebouw aan hem toegeschreven. Mozes daarentegen kon de mitswa van het begraven van Jozef niet voltooien omdat hij Israël niet mocht binnengaan vanwege zijn zonde van het slaan van de rots.³

Mozes’ schuld is in dit geval minimaal, en toch is het voldoende om hem de verdienste van de mitswa van de begrafenis van Jozef te ontzeggen. Hetzelfde geldt zeker voor situaties in ons leven waarin we de mogelijkheid hebben om een soort mitswa te voltooien, maar we falen om dit te doen vanwege ons gebrek aan doorzettingsvermogen. Dit geldt voor leren – wanneer er een nieuwe klas begint, zijn er vaak grote aantallen mensen aanwezig, maar naarmate de weken verstrijken, verschijnen er geleidelijk steeds minder.

Een ander gemeenschappelijk gebied van falen in doorzettingsvermogen is spirituele groei. Bijvoorbeeld, bij bepaalde gelegenheden zoals de Aseres Yemay Teshuva (tien dagen van berouw) of tijden van lijden, worden mensen geïnspireerd om verplichtingen aan te gaan om op een bepaalde manier te groeien. Met het verstrijken van de tijd worden deze verbintenissen echter vaak verre herinneringen. Welke suggesties zijn er die het waarschijnlijker kunnen maken dat we onze verplichtingen kunnen nakomen?

De Chofetz Chaim schreef het grote werk van de Joodse wet, Mishna Berurah in de loop van 25 jaar – gedurende deze tijd leed hij aan vele beproevingen die het schrijven van het boek belemmerden. De overgrote meerderheid van de mensen zou hebben gecapituleerd onder dergelijke beproevingen en ze zien als een teken dat deze onderneming niet bedoeld was om te slagen. De Chofetz Chaim realiseerde zich echter dat alle uitdagingen er waren om te voorkomen dat de Mishna Berurah werd geschreven. Hij hield dan ook vol en slaagde erin een van de belangrijkste boeken van de afgelopen honderd jaar te schrijven. Hij was in staat om vol te houden omdat hij het vitale belang inzag van wat hij probeerde te doen. Dit stelde hem in staat om alle uitdagingen te overwinnen en de Mishna Berurah te voltooien. Dit geeft ons een idee van hoe we kunnen slagen in onze ondernemingen – als we ons kunnen blijven concentreren op de betekenis van wat we proberen te doen, hebben we meer kans om vol te houden.

Je zou kunnen stellen dat we inderdaad momenten van inspiratie hebben waarop we, net als de Chofetz Chaim, de betekenis van onze projecten erkennen. Met de tijd is het echter moeilijk om dit niveau van inspiratie vast te houden en we zijn niet in staat om vol te houden. Rav Chaim Shmuelevitz behandeld dit probleem⁴. Hij bespreekt de zaak van Palti ben Layish. David trouwde met de dochter van koning Saul, maar Saul geloofde dat het een ongeldig huwelijk was en hij gaf Michal om met Palti te trouwen. Palti vermoedde dat Davids huwelijk geldig was en beloofde daarom Michal niet aan te raken. Direct aan het begin van hun ‘huwelijk’ stak hij een zwaard tussen hen in en zei dat iedereen die zich ongepast gedraagt door dit zwaard geslagen zou worden.⁵. Rav Shmuelevitz vraagt zich af, wat heeft deze daad precies bereikt? Als zijn neiging hem zou overwinnen, hoe zou het zwaard hem dan tegenhouden? Hij was degene die het zwaard stak en hij kon het verwijderen wanneer hij maar wilde.

Rav Shmuelevitz legt uit dat Palti aan het begin van deze test een krachtige erkenning kreeg van hoe verschrikkelijk het zou zijn om zo’n ongepastheid te doen. Hij vreesde echter dat deze helderheid in de loop van de tijd zou verzwakken en hij zou kunnen vallen voor de verleidingen van de yetzer hara (negatieve neiging). Om dit te voorkomen, stak hij op het moment van inspiratie het zwaard tussen hen in en dat zwaard zou dienen als een herinnering aan de kracht van zijn aanvankelijke overtuigingen.

Zo ervaren we ook in ons leven momenten van inspiratie waar we een verhoogd gevoel van bewustzijn van een belangrijke zaak bereiken. Maar de inspiratie slijt vaak weg. We zien uit de bovenstaande discussie dat een manier om de inspiratie te behouden is door meteen een concrete handeling te doen, en hopelijk helpt deze handeling om de vaart erin te houden. Een voorbeeld hiervan is wanneer we een krachtig stuk wijsheid horen dat we ernaar moeten handelen door het onmiddellijk in actie te brengen. Een ander voorbeeld is wanneer we een verhoogd gevoel van nabijheid tot God bereiken, dat we proberen iets te doen om dat moment te helpen herinneren en aan te boren. Rav Noach Orlowek stelt voor om een interne ‘foto’ van dat moment te maken, zodat je er altijd ‘naar kunt kijken’ wanneer je inspiratie wilt en dat krachtige moment kunt aanboren. Dit zijn mogelijke manieren waarop we ernaar kunnen streven om niet alleen inspanningen te beginnen, maar ze ook te voltooien.

Rabbijn Yehonasan Gefen

Besef dat een vertaling altijd een vertaling is, daarom ook de verwijzing naar het origineel: The Guiding Light Parshat Beshalach: Persistence (aish.com)

Opmerkingen van Angelique; wat leren wij hiervan?

Als we iets echt belangrijk vinden en ons voornemen om te doen moeten we alles uit de kast halen om dat doel te behalen. Ongeacht welke tegenslagen we ervaren of welke moeilijkheden we moeten overbruggen. Boven alles moeten we erop vertrouwen dat als we het belangrijk vinden omdat daarmee de Naam van HaShem geëerd en verheven zal worden, het uiteindelijke doel bereikt zal worden. Ik heb dit zelf ervaren bij het willen vertalen van een boek voor de Nederlandse markt. Elke keer was er opnieuw een struikelblok waardoor het boek er niet zou komen en nu lijkt alles toch op zijn pootjes terecht te komen. Als het boek er is, breng ik jullie hiervan op de hoogte, welke het is hou ik nog even als verrassing, maar iedereen gaat er heel blij van worden.