Het begrijpen van tzaraat op de huizen
(Leviticus 14-15)
Door Rabbi Yehonasan Gefen
Het Tora gedeelte Metzora schetst de verschillende vormen van de aandoening van tzaraat .[1] Nadat de bespreking van de tzaraat op het lichaam is voltooid, bespreekt de Tora de tzaraat die op de huizen van mensen kan verschijnen en schetst het pijnlijke proces van zuivering. Dit omvat het verwijderen van alle bezittingen uit het huis om te voorkomen dat ze onrein worden en het verwijderen van de aangetaste stenen uit het huis.
De Rabbijnse bronnen bieden twee schijnbaar tegenstrijdige verklaringen waarom tzaraat op iemands huis zal verschijnen. Rashi brengt de Midrasj die ons vertelt dat dit eigenlijk heel gunstig was voor de mensen wiens huizen tzaraat hadden : de Emorieten die in Kanaän woonden, verstopten hun waardevolle spullen in de muren van hun huizen, zodat het Joodse volk er niet van zou kunnen profiteren. De Joden zouden deze schatten in de normale gang van zaken op geen enkele manier hebben kunnen vinden. Daarom plaatste God de kwelling van de tzaraat op het deel van de muur waar de schat verborgen was, zodat de stenen die de schat verborgen hielden verwijderd zouden worden, waardoor het fortuin onthuld zou worden.[2] Deze verklaring impliceert dat de tzaraat op het huis geen straf was voor enig kwaad doen, het was eerder een middel om de mensen van grote rijkdom te voorzien.
Anderzijds stelt de Gemara in Arachin duidelijk dat tzaraat op de huizen een straf was voor de zonde van tzarat ayin (gierigheid).[3] De Gemara in Yoma geeft een voorbeeld van dergelijk gedrag van een persoon die zijn bezittingen niet aan andere mensen wilde uitlenen, daarom zou hij ontkennen dat hij eigenaar was van de voorwerpen die mensen vroegen om te lenen. Als straf zou zijn huis met tzaraat worden geslagen en zou hij alles mee naar buiten moeten brengen. Daardoor zou iedereen zien dat hij die spullen echt bezat.[4] Deze Gemara’s geven duidelijk aan dat tzaraat op de huizen kwam als straf voor zonden. Hoe lossen we de tegenstelling tussen deze Maamarei Chazal (uitspraken van de wijzen) op: Volgens de door Rashi geciteerde bron, als ze de beloning van de schat verdienden, waarom moest dat dan gepaard gaan met het lijden dat gepaard ging met de tzaraat die hun huis insloeg? En volgens de Gemara’s, als ze het verdienden om gestraft te worden, waarom zouden ze dan profiteren van de verborgen schat achter hun muren te vinden?!
Rav Moshe Feinstein antwoordt dat het zo moet zijn dat de persoon wiens huis met tzaraat is geslagen, zowel de straf als het voordeel verdient dat ontstaat als gevolg van de aandoening. Als hij nooit gezondigd had, zou God hem op een andere, aangenamere manier het geld geven dat hij verdient. En als hij het niet verdiende de verborgen schat van de Emorieten te vinden, dan zou de tzaraat op zijn huis hem niet in staat stellen die te vinden. Daarom, de persoon wiens huis zou worden geslagen met tzaraat en dan de verborgen schat vond moet kijken naar beide aspecten van de Goddelijke Voorzienigheid. Aan de ene kant kan hij zich verheugen in Gods goedheid door hem de hervonden rijkdom te schenken; maar tegelijkertijd moet hij proberen zich te bekeren en zich niet te laten afleiden door de goede tijding.[5]
Het is mogelijk om hieraan toe te voegen dat de aard van de beloning ook verband houdt met de zonde die de persoon heeft begaan. Hij maakte zich schuldig aan overdreven vrekkigheid en nam daarom zijn toevlucht tot oneerlijke tactieken om zijn rijkdom te beschermen. Zijn fout was dat hij de verwerving van onroerend goed benaderde met een derech hateva houding. Dit betekent dat hij de reguliere natuurwetten en gezond verstand volgde die dicteren dat het geven van liefdadigheid of het uitlenen van iemands bezittingen zal leiden tot een afname van zijn rijkdom. Hij geloofde dat gierig zijn, zijn rijkdom zou beschermen. Dientengevolge wordt hij gestraft met financieel verlies door de schade aan zijn huis en met de schaamte om te worden ontmaskerd als een oneerlijk persoon die het uitlenen van zijn eigendom vermijdt. Maar misschien leert de beloning van het vinden van de verborgen schat hem ook een les met betrekking tot zijn verkeerde houding. Hij geloofde dat hij zijn toevlucht moest nemen tot achterbakse tactieken om rijkdom te verwerven, maar de Tora vertelt hem dat God, met zijn Oneindige macht, een persoon op een aantal manieren van rijkdom kan voorzien. (6) Deze man vindt dus geld in de meest onwaarschijnlijke plaatsen – binnen de muren van zijn eigen huis!
We leren twee zeer belangrijke lessen uit de bovenstaande uitleg. Ten eerste zien we in een algemene toepassing dat de Goddelijke Voorzienigheid zo kan werken dat God in Zijn Oneindige Wijsheid iemand tegelijk kan belonen en ‘straffen’. Het Tora-gevoel van straf betekent niet alleen pijn veroorzaken zonder reden. Goddelijke ‘straffen’ zijn eerder manieren waarop God met ons communiceert, erop wijzend dat we onze wegen op specifieke gebieden moeten veranderen. Dus zelfs als er goede tijdingen zijn, is het verstandig om eventuele negatieve aspecten van de uitkomst van het goede nieuws te observeren om te zien of er onderliggende berichten in de beloning zitten, zoals het geval was met de tzaraat op de huizen.
Een tweede, meer specifieke boodschap heeft betrekking op onze houding ten opzichte van het verwerven van bezittingen en geld. De tzaraat op de huizen leert ons dat te veel moeite in het rijk van de fysieke wereld vruchteloos is. Dit is des te meer het geval bij oneerlijk of gierig gedrag. Een persoon moet zich realiseren dat er ‘harbeh sheluchim leMakom’ zijn ; dat God ons op de meest creatieve manier kan voorzien van alles wat we nodig hebben, ook door schatten te ontdekken in de muren van ons huis!
Rabbijn Yehonasan Gefen
Besef dat een vertaling altijd een vertaling is, daarom ook de verwijzing naar het origineel The Guiding Light Parshat Metzora: Understanding the Tzaraat on the Houses (aish.com)
Opmerkingen van Angelique; wat leren wij hiervan?
Deze les leert ons heel mooi dat alles door G-d wordt bestuurt en dat Hij ons de goede weg wijst door negatieve dingen en door positieve dingen. Dat we dus van negatieve dingen belangrijke lessen kunnen leren, maar dus ook van de positieve dingen. Daar had ik eigenlijk nog nooit zo bij stil gestaan Maar zoals in bovenstaand voorbeeld dat je dus van een financiële meevaller kunt leren dat je niet op eigen krachten moet vertrouwen maar dat dat ook door G-d geregeld wordt. Heel logisch maar iets waar ik me nu meer bewust van ben.
(This lesson teaches us very nicely that everything is governed by G-d and that He shows us the right way through negative things and positive things. So that we can learn important lessons from negative things, but also from positive things. I had never really thought about that before. But as in the example above, you can learn from a financial windfall that you should not rely on your own strength, but that that is also arranged by G-d. Very logical but something I’m more aware of now.
[2] Rasji, Vayikra, 14:34 , in de naam van Toras Kohanim, 5:4).
[5] Darash Moshe, Parshas Metsora, 14:34. Zie ook Ayeles HaShachar, Metsora, 14:34 die tot een zeer gelijkaardige conclusie komt als die van Rav Feinstein.
