De grootste innovatie – Leviticus 26:3-27:34
Rabbi Yehonasan Gefen
Te midden van de verwoestende berisping troost God ons door te zeggen: “En Ik zal mijn verbond met Jakob gedenken en zelfs mijn verbond met Isaak en Ik zal zelfs mijn verbond met Abraham gedenken.” [1] De voor de hand liggende vraag hier is: waarom werden de voorouders in omgekeerde volgorde genoemd?
Rashi, die de Midrasj citeert, legt uit dat de verdienste van Jacob, die de ‘kleinste’ van de Voorvaderen is, voldoende zou moeten zijn, maar als dat niet het geval is, dan zou Isaacs’ verdienste hopelijk voldoende moeten zijn en als dat niet genoeg is, dan zal Abrahams grote verdienste zeker voldoende zijn.[2] Zo wordt Jacob als eerste genoemd omdat de voorvaderen in oplopende volgorde van verdienste worden genoemd.
Er zijn twee manieren waarop we de betekenis van Jacob als de ‘kleinste’ van de voorvaderen kunnen begrijpen: sommigen vertalen het als de ‘jongste’, maar een aantal commentaren schrijven dat het betekent dat hij de laagste is in spirituele zin.[3] Het probleem met deze uitleg is dat de rabbijnse bronnen ons vertellen dat Jacob de grootste van de voorvaderen was, de enige wiens nageslacht volkomen rechtvaardig was, terwijl Abraham en Isaak nakomelingen hadden die het niet verdienden om deel uit te maken van het Joodse volk . Hoe kunnen we dan begrijpen dat Jacobs’ verdienste bij het verlossen van het Joodse volk van hun lijden zwakker is dan die van Abraham en Isaak? Ook moet worden uitgelegd waarom Abraham in deze context als groter dan Isaak wordt beschouwd.
Het lijkt erop dat het feit dat Jacob misschien de meest volmaakte van de voorvaderen was in termen van karaktereigenschappen, niet noodzakelijkerwijs betekent dat hij de grootste verdienste had. Verdienste is afgeleid van prestatie in relatie tot de moeilijkheidsgraad van iemands taak. Het is mogelijk om te beweren dat Jacob, hoewel hij het hoogste niveau van de Voorvaderen bereikte, hij in feite een gemakkelijkere taak had dan zijn grote voorgangers. In welk opzicht was Jacobs taak gemakkelijker dan die van Isaak en die van Isaak gemakkelijker dan die van Abraham? Abraham werd geboren in een wereld van afgoderij; zijn grote uitdaging was om vanuit het niets een geheel nieuwe kijk en manier van leven te creëren, om een nieuw tijdperk in de geschiedenis te beginnen.[4] Om zoiets te doen vormde een ongelooflijke test, want het betekende dat hij moest vechten tegen alle heersende houdingen en levensstijlen en iets moest beginnen op een zeer laag niveau en het langzaam en geduldig moest ontwikkelen.
Isaac werd geboren in een wereld waarin de nieuwe kijk al was gecreëerd – hij hoefde geen nieuwe levensbenadering te creëren. Rav Mattisyahu Salomon schrijft echter dat hij één ding moest creëren – het concept van religieuze traditie; dat een zoon trouw de richtlijnen van zijn vader volgt. [5]Jacob hoefde daarentegen geen nieuwe religie te beginnen of het concept van het volgen van een traditie – hij stond duidelijk voor grote uitdagingen in zijn leven, maar in dit opzicht lijkt hij een gemakkelijkere taak te hebben gehad dan zijn voorouders. Dus, hoewel Jacob de grootste van de voorvaderen was, is zijn verdienste bij het verlossen van het menselijk lijden minder.[6]
Rav Salomon spreekt uitvoerig over hoe een van Abrahams belangrijkste sterke punten zijn kracht van ‘hitchadshut’ was – zijn vermogen om te innoveren.[7] Hij merkt op dat in de beschrijving die de Rambam geeft van Abrahams bijdrage aan de wereld, hij niet minder dan vijf keer kort na elkaar het stamwoord matchil’ (begin) gebruikt.[8] In Rav Salomons eigen woorden: “Abraham was een ‘matchil’, een persoon die dingen begon. Hij was een revolutionair, een pionier… Hij was de grondlegger en stichter van het Joodse volk. Abraham was de eerste in alles wat hij deed. Hij had geen vader die hij kon volgen en daarom bewandelde hij altijd nieuwe wegen.’[9] Wanneer we Abraham proberen na te volgen, streven we er traditioneel naar om te leren van zijn grote eigenschap van vriendelijkheid. We leren hier dat zijn vermogen tot inwijding ook een eigenschap is die ontwikkeld moet worden.
De Kli Yakar legt ook grote nadruk op de grootsheid van innovatie. In het gedeelte van Bereishit, in het verslag van elke dag van de zeven scheppingsdagen, besluit de Tora met een beschrijving dat het ‘goed’ of ‘zeer goed’ was, met uitzondering van de tweede dag. Er wordt een aantal verklaringen gegeven voor deze anomalie – de Kli Yakar schrijft dat er op de tweede dag niets geheel nieuws werd gecreëerd en daarom kan het niet als ‘goed’ worden omschreven. [10] Uit deze interpretatie blijkt duidelijk dat iets wordt beschreven als goed als het wordt geassocieerd met nieuwheid.
Er zijn een aantal manieren waarop het vermogen om te vernieuwen belangrijk is in ons leven. Het is natuurlijk voor iemand om een gewoonte aan te nemen van hoe hij zijn leven leidt, met betrekking tot vele aspecten van zijn leven, inclusief zijn groei in Tora en karaktereigenschappen, zijn relaties en zijn vermogen om te creëren en op te bouwen. Soms is het goed om een stap terug te doen en te beoordelen of er op deze gebieden behoefte is aan een nieuwe aanpak. Nieuwe benaderingen bieden vaak alternatieve manieren om met situaties om te gaan en kunnen veel succes hebben. Een voorbeeld hiervan wordt verteld door een vooraanstaande deskundige op het gebied van het huwelijk. Er was een vrouw die zeer ontevreden was over het gedrag van haar man en uiteindelijk besloot dat ze wilde scheiden. Deze deskundige stelde haar voor, voordat ze zo’n drastische stap zou nemen, ze een nieuwe aanpak zou moete gaan uitproberen – ze zou zich volledig op haar eigen gedrag moeten concentreren en ernaar moeten streven een zo goed mogelijke echtgenote te zijn. Binnen zeer korte tijd na het volgen van deze instructie, zag ze een drastische verandering in haar man. Haar bereidheid om een nieuwe benadering te proberen was de sleutel tot een enorme verbetering in haar huwelijk.
Een van de belangrijkste gebieden waarop vernieuwing zo belangrijk is, is het creëren en ontwikkelen van nieuwe ideeën, bewegingen of organisaties die de wereld veel kunnen opleveren. Een geweldig voorbeeld hiervan is dat van Sara Schenirer – haar idee van een op de Tora gerichte onderwijsstructuur voor vrouwen was destijds revolutionair. Desalniettemin had ze de visie en het doorzettingsvermogen om door te gaan met haar innovatieve idee en had daarmee een ongelooflijk effect op het Joodse volk.
Een ander bewijs dat een nieuw begin zeer heilzaam kan zijn, is dat de negatieve neiging het erg moeilijk maakt om door te zetten na een nieuwe start,[11] wat de redenering is achter het concept dat ‘alle begin moeilijk is’. Naast het aannemen van een nieuwe aanpak, is het essentieel om bereid te zijn om het tot het einde toe te volbrengen, ondanks de uitdagingen waarmee men in het proces te maken kan krijgen.
Abraham mag dan misschien niet worden omschreven als de ‘grootste’ van de Voorvaderen, op het gebied van vernieuwing loopt hij zeker voorop. Mogen we het allemaal verdienen om van hem te leren en een succesvol nieuw begin te maken wanneer dat nodig is.
Rabbijn Yehonasan Gefen
Besef dat een vertaling altijd een vertaling is, daarom ook de verwijzing naar het origineel The Guiding Light Parshat Metzora: Understanding the Tzaraat on the Houses (aish.com)
Opmerkingen van Angelique; wat leren wij hiervan?
We hebben allemaal onze eigen weg te gaan en gelukkig groeit er al een tweede en derde generatie van Bnei Noach op. Toch zullen veel Bnei Noach de eerste generatie zijn in een omgeving die soms zelfs vijandig genoemd mag worden. Vrienden en familie die de ingeslagen weg niet begrijpen en je de rug toekeren. Veel dingen die uitgezocht, onderzocht en geleerd moeten worden. Gelukkig zijn er steeds meer rabbijnen, Bnei Noach, cursussen, boeken en video-materiaal die nieuwe Bnei Noach op weg kunnen helpen. Maar het is niet altijd een gemakkelijke weg en soms een hele eenzame weg. De woorden uit deze les ervaar ik als een troost en als een bemoediging voor deze groep Bnei Noach.
Toen ik deze weg insloeg, voelde ik me volledig alleen op de wereld. Maar wat ben ik dankbaar dat ik ben blijven zoeken en mensen heb mogen leren kennen. Een groep mensen van over de hele wereld die door de hedendaagse technieken toch heel gemakkelijk met elkaar in contact kunnen komen en van elkaar kunnen leren en elkaar kunnen bemoedigen. Mijn eenzame weg werd uiteindelijk een hele rijke weg. Want wie kan zeggen dat hij vrienden, letterlijk over de hele wereld heeft.
[1] Bechukosai, 26:42.
[2] Rasji, ibid. Tora Kohaniem, 26:49.
[3] Zie Maskil L’David, 24:42; R’Yaakov M’Lisa (de auteur van Chavos Daas en Nesivos) geciteerd in B’shem Amru.
[4] De Gemara, Avoda Zara, 9a , zegt inderdaad dat de Joodse geschiedenis is verdeeld in drie tijdperken van elk tweeduizend jaar – de eerste is de periode van het niets, de tweede is de periode van de Torah – die periode begint met Abrahams pogingen om zich te verspreiden Thora over de hele wereld.
[5] Matnos Chaim, p.30.
[6] Het moet natuurlijk worden opgemerkt dat Jacob zeker uitdagingen opwierp die voor elke toeschouwer als ongelooflijk ontmoedigend zouden lijken – we stellen alleen maar dat met betrekking tot Abraham en Isaac op het gebied van noveert, zijn taak gemakkelijker was.
[7] Idem. p.29.
[8] Hilchos Avoda Zara, Ch.1, halacha 3.
[9] Idem. p.29-30.
[10] Kli Yakar, Bereishis, 1:8 .
[11] Het is een nuttig levensbeginsel dat alles wat echt belangrijk is, moeilijk af te ronden is, omdat de yetser hara heel sterk vecht om te voorkomen dat het slaagt
