De redenen voor de Geboden
Choekat (Numeri 19:1-22:1)
Door Rabbi Yehonasan Gefen
Het Tora-gedeelte begint met “dit is de inzetting ( chok ) van de Tora” en gaat verder met het bespreken van de wetten van de rode vaars ( Parah Adumah ), een Mitswa die volgens de menselijke logica onmogelijk te begrijpen is. De Ohr HaChaim vraagt waarom deze Mitswa de ‘ chok van de Tora’ wordt genoemd; het zou passender zijn geweest om te zeggen ‘dit is de chok van de zuiverheid’ omdat het betrekking heeft op de wetten van zuiverheid en onzuiverheid?
Hij antwoordt dat de Tora op ons zinspeelt dat als we deze Mitswa vervullen, hoewel er geen reden voor is, de Tora het beschouwt alsof we de hele Tora hebben vervuld, omdat het laat zien dat we bereid zijn Gods wil onvoorwaardelijk te volgen. [1]
Rabbi Chaim Shmuelevitz legt uit dat wanneer een persoon een Mitswa vervult die een duidelijke reden heeft, het nog steeds niet duidelijk is of hij bereid is om de Tora te vervullen puur omdat God het heeft bevolen. Het kan zijn dat hij het doet omdat het logisch voor hem is. Als hij echter een Mitswa uitvoert zonder duidelijke logica, bewijst dat dat hij alle mitswot houdt, niet omdat ze logisch voor hem zijn, maar omdat God ze gebood.[2]
Dit is een fundamenteel principe van de Tora – we accepteren dat we Gods wil moeten volgen zonder berekeningen te maken volgens onze eigen logica. Het laat zien dat we erkennen dat Gods wijsheid de onze te boven gaat en dat er redenen zijn achter Zijn geboden. Wanneer we eenmaal in onze eigen geest erkennen dat er een Almachtige God is die de Tora op de berg Sinaï heeft gegeven, dan zouden we bereid moeten zijn de mitswot te accepteren die in die Tora zijn opgenomen. Dat we die redenen niet altijd kunnen doorgronden, betekent niet dat ze niet logisch zijn.
In het licht van dit principe doet zich een moeilijkheid voor: veel van de grootste Tora-geleerden zoals de Rambam, Sefer HaChinuch en, meer recentelijk, Rabbi Samson Raphael Hirsch deden veel moeite om de ‘redenen’ achter de mitswot uit te leggen. Toch is het duidelijk uit de rode vaars dat de uiteindelijke reden achter elke Mitswa het menselijk begrip te boven gaat; Koning Salomo had gedacht dat hij de diepste reden voor elke Mitswa begreep, totdat hij bij de rode vaars kwam die hij niet kon doorgronden. Hij realiseerde zich toen dat hij de definitieve reden voor een van de mitswot niet echt begreep. In het licht hiervan, hoe kan iemand beweren een ‘reden’ voor een bepaalde Mitswa te begrijpen als koning Salomo, de wijste man, dat niet kon?!
Rabbi Jitschak Bervkovits antwoordt door uit te leggen dat de commentaren niet beweren de ultieme reden achter de Mitswa te begrijpen – we kunnen geen idee hebben van de echte reden voor een Mitswa – dat is iets dat thuishoort in de hoogste spirituele werelden. Dit betekent echter niet dat de redenen die voor de mitswot worden gegeven, niet waar zijn. God heeft het in Zijn Oneindige wijsheid zo ‘geregeld’ dat elke Mitswa zinvol kan zijn op veel verschillende niveaus van het bestaan. Ze kunnen bijvoorbeeld iemand helpen gewenste karaktereigenschappen te ontwikkelen en relaties verbeteren.
We zien dit in veel mitswot: de wetten van reinheid en onreinheid zijn het moeilijkste te doorgronden. De meest relevante van deze wetten vandaag, die betrekking hebben op de zuiverheid van het gezin, heeft echter duidelijke voordelen. De Talmoed legt uit dat het zeer gunstig is voor man en vrouw om elke maand voor een bepaalde tijd uit elkaar te gaan, zodat ze het probleem van gebrek aan opwinding in de relatie kunnen vermijden.[3] Op basis hiervan schrijft de Sefer Hachinuch dat dit voordeel een van de redenen is voor de Mitswa van gezinszuiverheid.[4] Dit betekent niet dat de reden dat we de wetten van gezinszuiverheid houden, is omdat het iemands relatie helpt, maar het is geen toeval dat het dit doet, want God heeft het duidelijk zo “bedoeld”.
Een ander voorbeeld hiervan is de Mitswa om koosjere dieren (bekend als shechita ) op een specifieke manier te slachten. De Ramban schrijft dat het God niet uitmaakt of we een dier doden door shechita of door wurging. God heeft ons echter opgedragen het dier op de minst wrede manier te doden om ons de karaktereigenschap van barmhartigheid te leren, zelfs op het moment van doden.[5] Nogmaals, dit betekent niet dat we dieren slachten zoals we doen, omdat het ons zal helpen barmhartiger te zijn, we doen het op die manier puur omdat God ons dat heeft opgedragen. Dit neemt echter niet weg dat het ook Gods bedoeling was dat wij gunstige karaktereigenschappen zouden ontwikkelen door het naleven van de mitswot.
Dus, ondanks het feit dat we de uiteindelijke reden voor de mitswot niet kunnen doorgronden, kunnen we niettemin redenen voor de mitswot begrijpen die op een bepaald niveau waar zijn. Met dit begrip kunnen we nu begrijpen waarom de commentaren het zo belangrijk vonden om ons verschillende redenen voor de geboden te leren. Het is waar dat we de mitswot houden omdat God ons dat heeft opgedragen, maar het is niet voldoende dat we de Mitswa alleen robotisch doen, zonder na te denken over wat we doen. Mitswot zijn bedoeld om ons in betere mensen te veranderen, en de manier waarop ze dit doen is door de redenen die de mitswot zijn. De Sefer Hachinuch vertelt ons de grondreden voor elke Mitswa – waarom? Zodat we een idee kunnen hebben van wat we verondersteld worden te winnen bij het uitvoeren van deze Mitswa en we kunnen werken aan het bereiken van dat voordeel.
Het verbod op lashon hara (negatieve spraak) demonstreert dit idee. Rabbeinu Yonah legt de reden van dit verbod uit met een verhaal. Een wijze man was aan het wandelen met zijn studenten toen ze het lijk van een dode hond tegenkwamen. Een van de studenten merkte op hoe walgelijk dit lijk was. De wijze man antwoordde dat het hele mooie, witte tanden had. (6) Hij leerde zijn leerling de karaktereigenschap van het focussen op het goede. Dit, schrijft Rabbeinu Yonah, is de reden voor de Mitswa om onze toespraak te bewaken. Er is geen feitelijk verbod op lashon hara voor het focussen op de onaangename aspecten van een dode hond, maar iemand die de dingen op een negatieve manier ziet, mist het punt van de Mitswa om geen lashon hara te spreken. Het is niet voldoende om alleen maar niet slecht over anderen te spreken. De wortel van het gebod is om je te concentreren op het goede in mensen. Door af te zien van slecht spreken over anderen, moet men ernaar streven zichzelf te veranderen in een persoon met een positieve kijk op het leven.
We hebben gezien hoe de Mitswa van de rode vaars ons leert dat we verplicht zijn om mitswot te vervullen zonder hun logica in twijfel te trekken, en toch zijn we tegelijkertijd ook verplicht om de redenen van de mitswot te begrijpen, zodat we erdoor kunnen groeien in de beoogde manier. Een aanbevolen manier om dit te bereiken is om wat tijd te besteden aan het analyseren van de redenen achter de geboden; er zijn veel bronnen, men kan kijken naar de eerdere bronnen zoals de Sefer Hachinuch of naar latere commentaren zoals Rabbi Hirsch of Rabbi Aryeh Kaplan. Door dit te doen kunnen we onszelf eraan herinneren dat elke Mitswa redenen heeft waarvan we verondersteld worden dat we die kennen en gebruiken om van te groeien. Alle mitswot hebben interne boodschappen – het is aan ons om ze te leren en ze op de beoogde manier te gebruiken.
Rabbijn Yehonasan Gefen
Besef dat een vertaling altijd een vertaling is, daarom ook de verwijzing naar het origineel: https://aish.com/124562299/
Opmerkingen van Angelique; wat leren wij hiervan?
Bnei Noach leven de 7 Noachidische Wetten na. Het is toegestaan om Mitswot te adopteren als ze een logische grondslag hebben en het duidelijk is welk nut ze heeft voor de persoon zelf of voor de maatschappij. Zo is er bijvoorbeeld geen specifieke Mitswa voor Bnei Noach om Tsadeka te geven, echter het is een logische Mitswa die zowel voor de gever als voor de ontvanger een logisch nut heeft. Het zwaaien van de loelav daar en tegen is niet een Mitswa die Bnei Noach op zich zouden moeten nemen, aangezien ze niet een direct logisch nut of functie heeft voor Noachieden. Waar Noachieden waakzaam op zouden moeten zijn is om niet geforceerd Mitswot op zich te willen nemen door een geforceerde logische redenen voor te gaan bedenken. Bij het willen adopteren van Mitswot waarbij men niet zeker is of die door Bnei Noach nageleefd zouden moeten worden, is het altijd belangrijk om een rabbijn raad te vragen. Maar ook voor Noachieden geldt dat de 7 Mitswot – ondanks dat ze een hoge mate van logica hebben – gedaan moeten worden omdat G-d ze door middel van Mozes gegeven heeft bij de berg Sinai.
[1] Ohr HaChaim Hakados, Chukas, 19:2.
[2] Sichos Mussar, Chukas, Maamer 78.
[3] Nidda 31b.
[4] Sefer Hachinuch, Mitzvo 166.
[5] Ramban, Ki Setsey, 22:6.
