Door Rabbi Yehonasan Gefen
Het Tora-gedeelte begint met Mozes die het Joodse volk berispt voor de verschillende zonden die ze in de woestijn begingen. Een van de eerste zonden die hij aan de orde stelt, is die van de spionnen. Moshe herinnert zich de gebeurtenissen die tot deze tragische gebeurtenis hebben geleid. “En jullie kwamen allemaal naar me toe en zeiden: ‘Laten we mannen voor ons sturen die het land voor ons zullen bespioneren, en zij zullen ons vertellen welke weg we moeten gaan en naar welke steden we moeten gaan.’ “[1]
Gezien het feit dat alle woorden van Mozes een soort berisping inhouden, rijst de vraag, wat is precies de kritiek die in deze woorden te vinden is? Rashi legt uit dat de manier waarop ze Mozes benaderden ongepast was. “Jullie benaderden me allemaal in een irbuvi (ongeorganiseerde warboel),[2] de kinderen die de ouderen voorgingen, en de ouderen die de leiders voorgingen.”[3]
Het eenvoudige begrip van deze kritiek is dat Mozes hen berispte voor een gebrek aan derech eretz (respect) en kavod HaTorah (respect voor de Tora). Rav Yaakov Kamenetsky schrijft dat het moeilijk is om te zeggen dat dit de focus was van Mozes’ terechtwijzing. Het is duidelijk uit het verslag van de spionnen in het Tora-gedeelte van Sjelach, dat de belangrijkste tekortkoming van de spionnen een gebrek aan bitachon (vertrouwen in God) was. Dit zorgde ervoor dat ze bang waren voor het machtige volk dat in Israël woonde en dat ze rouwden om hun vermeende onvermogen om het land te veroveren. Wat is dan het verband tussen het feit dat de mensen Moshe op een ongepaste manier benaderden, met het gebrek aan bitachon dat de echte oorzaak van de zonde was?
Rav Kamenetsky legt uit dat inderdaad het gebrek aan bitachon de oorzaak was van de zonde van de spionnen; het getoonde gebrek aan derech eretz was slechts een symptoom van dat gemis. Als ze het juiste niveau van vertrouwen hadden gehad, dan zouden ze Mozes rustig hebben benaderd, in de juiste volgorde. Omdat ze echter veel angst voelden om het land binnen te gaan, handelden ze op een geagiteerde manier en braken ze de conventies over wie Mozes als eerste moest benaderen. Op deze manier was hun gebrek aan bitachon de oorzaak van hun geagiteerde gedrag.[4]
Rav Kamenetsky gebruikt dit idee om een prangende vraag in het verhaal van de spionnen te beantwoorden. In Shelach is de volgorde van de spionnen anders dan elders in de Tora. Normaal gesproken worden ze geschreven op basis van hun leeftijd, maar hier is dat niet zo. De commentaren bieden verschillende suggesties met betrekking tot de redenering achter de volgorde.[5] Rav Kamenetsky suggereert dat er in dit geval geen redenering is voor de volgorde van de spionnen; de spionnen, met uitzondering van Jozua en Calev, voelden dezelfde angst als het volk, daarom naderden ze ook hun binnenkomst in Israël in een staat van behala. Behala resulteert in een gebrek aan orde, daarom is het gepast dat de spionnen in geen specifieke volgorde worden genoemd als een weerspiegeling van hun geagiteerde houding.
We hebben geleerd van het principe van Rav Kamenetsky dat wanneer een persoon op een geagiteerde of gehaaste manier handelt, er een sterke mogelijkheid is dat zijn gedrag voortkomt uit een gebrek aan vertrouwen in God. Een persoon die zo’n vertrouwen heeft, zal geen gevoel van paniek voelen wanneer hij iets moet doen, en zal geen gevoel van ongeduld hebben wanneer gebeurtenissen niet zo snel plaatsvinden als hij zou willen. Integendeel, hij erkent dat God hem voortdurend leidt, en alle beproevingen die hij ondergaat zijn Gods manier om hem kansen tot groei te geven. Wanneer iemand echter niet de veiligheid heeft die bitachon biedt, voelt hij geen gevoel van kalmte (menucha) en kan hij de enorme behoefte voelen om gebeurtenissen sneller te laten gebeuren dan zou moeten.
De eerste les die iemand uit dit idee kan trekken, is om zich bewust te zijn van situaties waarin hij de neiging kan hebben om ongeduldig of geagiteerd te zijn. Wanneer hij zich ervan bewust is dat hij zich in deze toestand bevindt, moet hij alles in het werk stellen om zich te onthouden van elke actie waar hij later spijt van kan krijgen. In plaats daarvan moet hij proberen een stap terug te doen en de situatie zorgvuldig bekijken. Ten tweede moet hij begrijpen dat zijn gedrag heel goed kan voortkomen uit een gebrek aan bitachon, en hij moet proberen datgene te internaliseren waarvan hij intellectueel weet dat het waar is – dat God met Hem is en dat het daarom niet nodig is om geagiteerd te raken.
Mogen we allemaal de ontwikkeling van de bitachon verdienen die ons in staat zal stellen om met menucha te leven.
Rabbijn Yehonasan Gefen
Besef dat een vertaling altijd een vertaling is, daarom ook de verwijzing naar het origineel: The Connection Between Calmness and Trust in God – aish.com
Opmerkingen van Angelique; wat leren wij hiervan?
Ik voel me nogal snel geïrriteerd als ik het gevoel heb dat mensen me tegenwerken, of datgene wat ik probeer te realiseren ondermijnen. Ik heb geprobeerd om aan deze verkeerde eigenschap te werken door te oefenen in geduldig zijn. Toch sloeg ik daar ergens de plank steeds mis, want ik ben iemand die geduldig kan zijn naar anderen toe. Toen had ik bedacht dat mijn irritatie bedoeld was als een oefening om eerst beter na te denken over mijn woorden hoe te reageren in zo’n situatie – en hoewel het altijd goed is om je woorden goed te overdenken, bereikte ik ook daarmee niet het door mij gewenste resultaat. Totdat ik dit stukje mocht vertalen. Dat mijn irritatie voortkomt uit een gemis van vertrouwen. Dat – ondanks wat mensen zeggen of doen – datgene wat bereikt moet worden bereikt zal worden als het de wil van HaShem is. Dat is iets waaraan ik dus moet gaan werken en dat is een mooie opening die ik al lang zocht.
[1] Devarim 1:22.
[2] Irbuvia wordt het meest nauwkeurig vertaald als een mengsel of warboel – het betekent dat er geen orde was in hoe ze hem benaderden, zoals hierboven wordt uitgelegd.
[3] Rashi, Devarim, 1:22.
[4] Emes L’Yaakov, Devarim, 1:22.
[5] Sjelach, 13:4. Zie Ramban op het vers, die schrijft dat de orde in termen van grootheid is, en Seforno, op het vers, die schrijft dat de orde in leeftijd is.
