Bereishit (Genesis 1:1-6:8)
“Rebbe Jitschak zei: ‘[God] had de Tora alleen hoeven te beginnen met ‘Deze maand zal voor u zijn’, wat het eerste gebod is dat Israël werd opgedragen. Om welke reden begon het met ‘Bereishit’?… Zodat als de naties van de wereld tegen Israël zouden zeggen: ‘Jullie zijn bandieten, want jullie hebben de landen van de zeven naties veroverd’, dan zal Israël tegen hen zeggen: ‘De hele aarde behoort toe aan de Heilige, Gezegend is Hij; Hij schiep het en Hij gaf het aan degene die in Zijn ogen gepast werd gevonden. Door Zijn wens gaf Hij het aan hen, en door Zijn wens nam Hij het van hen aan en gaf het aan ons.” (Rashi, Bereishit 1:1)
Rashi opent zijn monumentale commentaar op de Tora en citeert Rebbe Jitschak,(1) die ons vertelt dat de Tora had moeten beginnen met de eerste mitswa van het heiligen van de nieuwe maan, en dat het alleen is begonnen met het verhaal van de Schepping en de daaropvolgende gebeurtenissen om ons te leren dat het Joodse volk een door God gegeven recht heeft op het land Israël. De commentatoren vragen zich af waarom dit punt zo vreeslijk belangrijk is dat de volgorde van de Tora er drastisch door wordt veranderd. (2)
De Levush Haorah(3) antwoordt dat als het waar is dat het Joodse volk het land van Eretz Yisrael heeft gestolen, de hele Tora wordt ondermijnd omdat er in de Tora de mitswot staat die stelen verbiedt en het verbied om een eigendom van een andere persoon binnen te dringen (hasagat gevul). Dienovereenkomstig zullen de naties van de wereld zeggen dat de Joden die beweren de Tora te volgen, zich niet aan de geboden houden omdat ze het land van de Zeven Kanaänitische naties hebben gestolen. En als het Joodse volk zal antwoorden dat God hen heeft toegestaan om het van de naties te stelen, dan is dat nog problematischer omdat het aantoont dat zelfs God Zelf, om zo maar te zeggen, Zijn eigen geboden niet naleeft, zoals ‘niet stelen’ en hasagat gevul. Dit zou een grote Chillul Hashem (ontheiliging van Gods naam) veroorzaken en de hele boodschap van de Tora ondermijnen.
Rebbe Jitschak legt uit dat de Tora dit argument behandelt en zegt dat er hier helemaal geen sprake van diefstal is, omdat God de hele wereld heeft geschapen en Hij bepaalt wie welk land bezit; Het was Zijn wil dat de naties het in het begin hadden, en het was Zijn beslissing om het van hen af te nemen en het aan het Joodse volk te geven.
De Levush Haorah leert ons een fundamentele les met deze uitleg; Chillul HaShem is zo ernstig dat het noodzakelijk is om de aard van de Tora te veranderen om deze mogelijkheid te vermijden. Dit komt omdat het hele doel van de Schepping Kiddoesj HaSjeem is, de heiliging van Gods naam, de antithese van Chillul HaShem. Dit wordt uitgedrukt in Pirkei Avos: “Alles wat de Heilige, Gezegend zij Hij, in Zijn wereld schiep, schiep Hij alleen voor Zijn eer.” (4) De Mishna leert ons dat het doel in ons leven zou moeten zijn om God in de ogen van de wereld te verheffen. (5) Precies het tegenovergestelde hiervan is Chillul HaShem – handelen op zo’n manier dat mensen de Tora of de Schepper in een negatief daglicht stellen, daarom is het zo belangrijk dat de Tora onmiddellijk het door God gegeven recht van het Joodse volk bevestigt om Eretz Yisrael te bezitten. De Tora begint dus met een vitale boodschap voor ons allemaal – net zoals God uiterst voorzichtig is om gezien te worden als consistent met Zijn Tora, zo moeten we ook voorzichtig zijn dat onze acties ook consistent zijn met de mitzvot van de Tora.
Rabbijn Yehonasan Gefen
NOTITIES
1. Wie volgens sommige commentaren Rashi’s eigen vader is, zie Sifsei Chachamim, 1:1, dh: Amar Rebbe Yitzchak.
2. Sommige commentaren nemen Rashi letterlijk zo op dat de Tora niet alle verhalen van Bereishis en het begin van Sjemos had moeten bevatten en in plaats daarvan met de Mitswo’s had moeten beginnen. Sifsei Chachamim (dh: deha), legt uit dat het primaire punt van de Thora is om ons de Mitswo’s te leren, en deze verhalen hadden in een andere sefer moeten worden verzameld, zoals de boeken van de Profeten. Andere commentatoren beweren dat Rebbe Jitschak niet bedoelde dat deze gebeurtenissen helemaal niet in de Thora zouden moeten staan, maar eerder dat ze op een later punt hadden moeten komen (zie Nachalas Ja’akov).
3. Bereishis, 1:1. Geschreven door Rav Mordechai Yaffe zt”l, die het meest bekend is als de auteur van de Levush, een commentaar op de Sjoelchan Aruch.
5. Dit is niet in tegenspraak met de Mesillas Yesharim die zegt dat HaShem ons voor ons welzijn heeft geschapen. Dat is, voor zover we kunnen begrijpen, de reden dat HaSjeem ons heeft geschapen omdat Hij geen behoeften heeft. De Misjna in Avos vertelt ons hoe we het grootste goed kunnen bereiken – door HaShem eer te geven in de wereld.
Besef dat een vertaling altijd een vertaling is, daarom ook de verwijzing naar het origineel The First Rashi – aish.com
Opmerkingen van Angelique; wat leren wij hiervan?
Een les die ik hier vooral voor mezelf uithaal is het accent die gelegd wordt op het Heiligen van G-ds Naam. Mensen die net Noahide worden hebben veel vragen over hoe om te gaan met hun culturele achtergrond en de feestdagen in relatie tot familie-leden die boos en geïrreteerd raken als de persoon bepaalde zaken niet meer wil doen of anders wil doen.
Een Noachied moet zich niet bezig houden met afgoderij of het eren of in stand houden van afgodische praktijken. Ik zie dit vooral als hoe je persoonlijke verbinding is met deze zaken. Concreet betekent dat bijvoorbeeld dat je geen kerst viert of een kerstboom hebt.
Maar wat als je gezinsleden dat wel wensen? Dan moet je uiteraard met elkaar in overleg of je een compromis kunt vinden. Maar in al deze gesprekken met je zorgen dat Gods Naam geheiligd wordt. Bedenk dat jouw nieuwe levensstijl voor anderen overweldigend kan zijn en dat het een langere tijd kan duren – dan jij graag zou zien – dat men jouw levenstijl kan accepteren. Zorg ervoor dat mensen zich niet gaan ergeren aan ‘jouw’ God, aan jouw nieuwe levensstijl, want dan sla je de plank mis.
