Uit onze eigen wereld stappen

Genesis 37-40

 

Door Rabbi Yehonasan Gefen

Tegen het einde van de parasja bevindt Jozef zich in een hopeloze situatie, na  tien jaar in de gevangenis te hebben gezeten zonder uitzicht op vrijheid. Dan interpreteert Jozef de dromen van Farao’s ministers en begint het proces van zijn snelle opkomst tot de positie van onderkoning over heel Egypte.

Er is één vers dat gemakkelijk over het hoofd wordt gezien en dat het begin aangeeft van de drastische opleving in het lot van Jozef. Nadat de twee ministers hun respectievelijke dromen hadden gedroomd, waren ze erg van streek omdat ze de betekenis niet kenden. Joseph zag hun ongelukkige gelaatsuitdrukkingen en hij vroeg: “Waarom zie je er vandaag terneergeslagen uit?” (1) Deze schijnbaar onbelangrijke vraag leidde tot de interpretatie van de dromen die uiteindelijk resulteerden in de bevrijding van Jozef en zijn ongelooflijke machtsstijging. Als Jozef hun nooit had gevraagd waarom ze van streek waren, hadden ze hem waarschijnlijk nooit in vertrouwen genomen en zou de gouden kans op vrijheid verloren zijn gegaan. Zijn kleine daad van bedachtzaamheid lijkt misschien niet bijzonder opmerkelijk, maar in werkelijkheid is het nogal opmerkelijk gezien zijn situatie in die tijd – hij leefde al tien jaar in erbarmelijke omstandigheden zonder enige realistische hoop op vrijheid. Hij had het volste recht om volledig op te gaan in zijn eigen situatie en de gezichtsuitdrukkingen van de mensen om hem heen niet op te merken. . Bovendien was hij aangesteld om de twee ministers te dienen, die zeer belangrijke mensen in Egypte waren – ze behandelden hem waarschijnlijk als een inferieur en schonken hem absoluut geen aandacht. Toch overwon hij al deze factoren en toonde hij zich bezorgd over hun bedroefde uiterlijk. 

De verleiding is groot om zo in ons eigen leven op te gaan dat we de behoeften van anderen niet herkennen. Een van de sleutels om een ​​echte gever te zijn, is om onze eigen zelfingenomenheid te overwinnen en de wereld om ons heen op te merken. Soms vereist dit zelfs dat we onze eigen behoeften negeren in het belang van anderen.

Het meest in het oog springende voorbeeld hiervan is eerder in de parasja te vinden, wanneer Tamar wordt meegenomen om op de brandstapel te worden verbrand. Ze had alle gelegenheid om haar leven te redden door te onthullen dat de voorwerpen die in haar bezit waren, die van Juda waren. Ze hechtte echter meer waarde aan de schaamte die Juda zou doorstaan ​​als ze dat deed en bleef daarom stil. (2) De Talmoed leert hieruit dat een persoon zijn leven moet geven voordat hij iemand anders in verlegenheid brengt. (3) Dit leert ons dat er zijn waarbij wij verplicht zijn de gevoelens van anderen zwaarder te laten wegen dan zelfs onze eigen gevoelens.

Rechtvaardige mensen belichaamden het vermogen om de eigen behoeften te ontkennen en zich te concentreren op de behoeften van anderen. Rabbi Moshe Feinstein werd ooit in een auto meegenomen door een student van zijn yeshiva. Toen Rabbi Feinstein de auto instapte, sloot de student de deur met de vingers van de Rabbi ertussen, maar hij bleef volkomen stil alsof er niets was gebeurd. Een verbijsterde toeschouwer vroeg hem waarom hij niet schreeuwde, hij antwoordde dat de student zich ongelooflijk zou schamen omdat hij hem pijn had gedaan en daarom beheerste Rabbi Feinstein zichzelf en zweeg. Dit is een bekend verhaal, maar het verdient aandacht; Rabbi Feinstein was een voorbeeld van het vermogen om zijn eigen gevoelens te negeren om de pijn van zijn mede-Jood te sparen.

Het is niet alleen in tijden van pijn dat we ons op anderen moeten concentreren. Rabbi Aharon Kotler en zijn zoon Rabbi Shneur gingen naar Rabbi Isser Zalman Meltzer (de schoonvader van Rav Aharon) om afscheid te nemen kort voordat ze Israël verlieten voor het huwelijk van Rabbi Shneur. Rabbi Isser Zalman stopte midden op de trap op weg naar beneden in plaats van hen helemaal naar de straat te begeleiden. Ze vroegen hem ernaar en hij legde uit: “Veel van de mensen die hier in de buurt wonen, hebben kleinkinderen die door de nazi’s zijn vermoord, moge hun naam worden uitgewist. Hoe kon ik naar de straat gaan en mijn kleinkind omhelzen, publiekelijk pronken met mijn vreugde, wanneer deze mensen niet hetzelfde kunnen doen?!” (4)

Deze bovenmenselijke demonstraties van onbaatzuchtigheid kunnen een inspiratie voor ons zijn. Er zijn talloze voorbeelden waarin we onze eigen zelfingenomenheid kunnen overwinnen en ons bewust kunnen worden van de behoeften van de mensen om ons heen. Als we over straat lopen, zijn we vaak bezig met onze eigen gedachten, maar het is de moeite waard om rekening te houden met de mensen om ons heen – er kan iemand zijn die een zware last draagt ​​en een helpende hand zou waarderen. (5) Er zijn veel gelegenheden waarin we misschien geen grote vreugde of pijn ervaren, maar we toch de neiging hebben om ons op ons eigen leven te concentreren met uitsluiting van anderen.

Er zijn talloze voorbeelden van kleine attenties die het leven van mensen kunnen verlichten. En we leren van Jozef dat we nooit zeker kunnen weten wat de gevolgen zijn van één vriendelijke daad. Het Alter van Slobodka zt’l zegt dat we ook nooit kunnen weten hoeveel beloning we ontvangen voor een kleine daad van vriendelijkheid. Hij bespreekt wanneer Jacob de steen uit de opening van de put verwijderde zodat iedereen het water kon drinken. Deze kleine daad van vriendelijkheid lijkt niet hoog te scoren onder de talrijke mitswot die Jacob tijdens zijn leven heeft uitgevoerd. Het is echter in feite de bron van grote verdienste voor het Joodse volk. Elk jaar bidden we een speciaal gebed om regen – Tefillas Geshem. In deze gebed noemen we enkele van de grote daden van de voorvaderen, zoals Jacob’s overwinning op Esau’s engel. Toch noemen we ook Jacob’ s verwijdering van de steen: “Hij [Jacob] wijdde zijn hart en rolde een steen uit de mond van een waterput – houd omwille van hem geen water tegen.” Elke daad van vriendelijkheid die met een zuiver hart wordt gedaan, is van onmetelijke waarde. Mogen we allemaal leren van onze voorouders en echte gevers zijn.

 Rabbijn Yehonasan Gefen

Besef dat een vertaling altijd een vertaling is, daarom ook de verwijzing naar het origineel The Guiding Light Parshat Vayeshev: Joseph’s Dreams (aish.com)

OPMERKINGEN

1. Vayeishev, 40:7.

2. Vayeishev, 38:25.

3. Bava Metsia, 58b.

4. Kaplan, Grote impact, p. 53.

5. Dit hangt nauw samen met de mitsvo van ‘prika’ (een dier ontlasten van zijn zware last) en hoewel het misschien geen technische vervulling van die mitsvo is, weerspiegelt het zeker een vervulling van de geest van de mitsvo – bezorgdheid om iemand andermans ongemak.

Opmerkingen van Angelique; wat leren wij hiervan?

Laten we allen oplettend zijn op onze omgeving en beseffen dat een klein gebaar van vriendelijkheid grote gevolgen kan hebben. Voor de ander, voor onszelf en voor de wereld als geheel.