Vayigash (Bereishis 44:18-47:27))
“Ze trokken op uit Egypte en kwamen in het land Kanaän bij hun vader Jakob. En ze zeiden tegen hem: ‘Jozef leeft nog’ en hij is heerser over het hele land Egypte; maar zijn hart verwierp, want hij geloofde hen niet. Maar toen ze hem alle woorden vertelden die Jozef tot hen had gesproken, en hij de wagens zag die Jozef had gestuurd om hem te vervoeren, werd de geest van hun vader, Jakob, opgeheven.’ (1)
Toen de broers terugkwamen van hun gedenkwaardige hereniging met Jozef, vertelden ze Jakob het verbazingwekkende nieuws dat zijn geliefde zoon nog leefde. Maar hij was niet overtuigd ondanks al hun pogingen om hem te overtuigen. Hij accepteerde het nieuws pas toen ze hem de wagens lieten zien die Jozef had gestuurd. Wat was er zo bijzonder aan de wagens?
Rashi citeert de Midrasj Tanchuma die uitlegt dat de wagens een siman (teken) waren van de mitswa van Egla Arufah , (2) wat het laatste was dat Jakob aan Jozef had geleerd. Dit teken overtuigde Jakob er uiteindelijk van dat zijn zoon echt leefde.(3)
De auteur van Darchei Mussar vraagt zich af waarom Jozef juist dit teken had gekozen om te bewijzen dat hij geen bedrieger was, hij het zeker vele andere bewijzen kunnen geven. Waarom koos hij ervoor om dit specifieke teken te geven? (4) Bovendien, waarom was dit bewijs belangrijker dan alles wat de broers konden zeggen om te bewijzen dat dit echt Jozef was?
De Darchei Mussar antwoordt met een fascinerend verhaal over de Vilna Gaon. Er was een vrouw wiens echtgenoot al vele jaren zoek was en zij had de status van aguna . (5) Plots kwam er een man terug die beweerde dat hij de vermiste echtgenoot was. Hij gaf veel bewijzen die buiten redelijke twijfel leken aan te tonen dat hij inderdaad haar echtgenoot was. Maar ze bleef onzeker over zijn ware identiteit. Niet zeker wat ze moesten doen, kwamen de betrokkenen naar de Vilna Gaon om hem te vragen wat ze moesten doen.
Hij adviseerde hen om deze man naar de sjoel te brengen die de echtgenoot had bezocht, en hem op de proef te stellen door hem te vertellen op de plaats te gaan zitten waar deze man regelmatig zat tijdens het gebed ( makom kavua ). De man wist niet waar de makom kavua was en gaf toe dat hij niet de echtgenoot van deze vrouw was. Blijkbaar had hij de echtgenoot op een bepaald moment ontmoet en kwam hij veel persoonlijke details over hem te weten als onderdeel van zijn plan. De Gaon uit Vilna legde uit dat hij zich realiseerde dat het denkbaar was dat deze man de echte echtgenoot had ontmoet en hem vragen over zijn leven stelde die hem in staat stelden zich overtuigend voor te doen als de echtgenoot zelf. Als deze man echter echt een bedrieger was die van plan was zo’n slechte daad van bedrog te plegen, dan was het onmogelijk dat hij eraan zou denken om de ware echtgenoot te vragen naar iets dat met heiligheid te maken had, zoals waar de man zou zitten tijdens het bidden. Het was ondenkbaar dat zo’n slecht persoon gedachten aan heiligheid zou hebben omdat ze zo ver van zijn denkwereld verwijderd waren.
Met dit verhaal legt de Darchei Mussar uit waarom Jozef zijn vader een teken stuurde van het laatste stukje Tora dat ze samen leerden. Als de Egyptische onderkoning een bedrieger van Jozef was, zou hij er nooit aan denken Jozef iets over spiritualiteit te hebben gevraagd. Allen Jozef zelf kon dit stukje weten die met het spirituele te maken had, wat zijn vader ervan zou overtuigen dat hij dezelfde Jozef was die zoveel jaren eerder was vertrokken. De Darchei Mussar vervolgt dat dit teken ook een uitstekend bewijs was dat Jozef zijn hoge spirituele status had behouden, want als hij in Egypte negatief was beïnvloed, had hij er nooit aan gedacht een teken met betrekking tot de Tora te sturen.
We leren van deze uitleg dat de dingen die iemands gedachten in beslag nemen en waaruit zijn spraak bestaat, een zeer sterke indicatie geven van zijn spirituele status. Een voorbeeld van een persoon wiens niveau werd aangegeven door waar hij over sprak, was de grote Chafetz Chaim. (6) Er wordt gezegd dat hij een erg spraakzaam persoon was; waar had hij het over? Tora en zaken die te maken hebben met het welzijn van het Joodse volk.
We leren van Jozefs tekenen dat datgene wat iemands geest bezighoudt een goede indicatie is van waar hij zich mee bezighoudt. Mogen we het allemaal verdienen om woorden van ware spirituele diepte te denken en te spreken.
Geschreven door Rabbijn Yehonasan Gefen
Besef dat een vertaling altijd een vertaling is, daarom ook de verwijzing naar het origineel: The Guiding Light Parshat Vayigash: Judah – Taking Responsibility (aish.com)
OPMERKINGEN
1. Vayigash, 45:25-27.
2. Letterlijk vertaald als het ‘bijlde kalf’. Zie Parshas Shoftim, 20:1-9 voor details van deze mitswa.
3. Rasji, Vayigash, 45:27.
4. Darchei Mussar, Parshas Vayigash, p.92. (Darchei Mussar is geschreven door Rav Yaakov Neimann zt”l ).
5. Dit is een getrouwde vrouw die pas kan hertrouwen als ze een echtscheidingsakte heeft ( krijgen ) van haar man of als er sluitend bewijs is dat haar man niet meer in leven is.
6. Zijn echte naam was Rabbi Yisroel Meir Kagan, maar hij was algemeen bekend als de Chofetz Chaim na zijn beroemde werk met die naam over het bewaken van iemands spraak.
Opmerkingen van Angelique; wat leren wij hiervan?
Iemands ware identiteit herken je aan zijn woorden van Tora.
